[anadoluhaber:36247] On Soruda Yıldırım Bayezid ve Zamanı

ON SORUDA 

Yıldırım Bayezid ve Zamanı 

Yıldırım Bayezid, babası I. Murad'ın Anadolu ve Rumeli'de vassallık bağlarıyla oluşturduğu devleti, merkei bir imparatorluk haline getirmek isteyen ilk hükümdardır. 

Erhan AFYONCU – Popüler Tarih / 64.Sayı / Aralık 2005

 

1-I.Murad' ın kaç oğlu vardı?

I.Murad'ın tarih kaynak larında adı geçen üç oğlu, Şehzade Ba yezid, Yakub Çelebi ve Savcı Bey'dir. Hü seyin Hüsameddin “Amasya Tarihi” adlı eserinde, I. Murad'ın, İbrahim isimli bir oğlunun da ha bulunduğunu, bu şehzade­nin Bursa'ya vali olduğunu ve babasının vefatını duyunca, Bursa’da hükümdarlığını ilan ettiği; fakat Yıldırım Bayezid tarafından idam ettirildiğini yazar. Mükrimin Halil Yınanç, vakıf kayıt larına dayanarak, I. Murad'ın oğulları arasında İbrahim'in de ismini zikreder; ancak herhangi bir bilgi ver­mez.

Kardeşlerin en küçüğü olan Savcı Bey, babasına isyan ettiği için önce gözlerine mil çektirilmiş, sonra da öldürülmüş tür. Yakup Çele bi de I. Kosova Muharebesi'nden sonra Yıldırım tarafından boğ durulmuştur.

 

 

2.Bayezid'e neden “Yıldırım” lakabı takıldı?

Osmanoğulları'nın 4. hükümdarı I. Baye zid, gerek Osmanlı kaynaklarında gerekse Batı kaynaklarında, isminden ziyade “Yıldırım” lakabıyla anılır. Daha şehzadeliği döneminde katıldığı savaşlarda, gösterdi ği cesaret ve ataklık nedeniyle Bayezid'e verilen bu lakabın tam olarak ne zaman ve hangi olay nedeniyle kullanılmaya başlandığı yolunda farklı riva yetler vardır.  

 

3.Yıldırım Bayezid, Osmanlı tahtına nasıl çıktı?

Osmanlı tarihinde sa vaş meydanında tah ta çıkan ve yine baş ka bir savaş neticesinde tah tından olan ilk ve tek padişah, Yıldırım Bayezid'dir.

I. Murad, Balkan Hıristi yanlarının ordusunu, 15 Hazi ran 1389'da Kosova'da karşı lamıştı. Osmanlı ordusunun merkezinde I. Murad, sol ko­lunda Yakub Çelebi ve sağ ko lunda Şehzade Bayezid yer al mıştı. Muharebe Osmanlı'nın kesin zaferiyle neticelendi.

Sultan Murad şükür du aları arasında harp sahasını dolaşırken, hileyle yanına so­kulan Miloş Obiliç adlı Sırp tarafından hançerlendi. Ağır yaralanan sultan, yanındaki devlet adamlarına, birçok se ferde üstün yeteneğini ve ka biliyetini ispatlayan büyük oğlu Bayezid'in kendisinden sonra tahtına oturmaya en la yık kişi olduğunu vasiyet etti.

Düşmanı takip etmekte olan Bayezid geri çağrıldı ve babasının vasiyeti gereği hükümdar ilan edildi. Yıldırım, ilk olarak, hâlâ düşmanın kı lıç artıklarını temizlemekle meşgul olan hayat taki tek kardeşi Yakub Çelebi’yi öldürttü.

Yakub Çele bi'nin öldürül me kararını Ba yezid'in mi yok sa devlet adamla rının mı verdiği hu susu, tartışmalıdır.  

4.Yıldırım, ilk Anadolu seferinde nereleri fethetti?

Kosova da I. Murad'ın şehit olduğu haberi duyulunca, Anado lu'da Osmanoğulları' na tâbi beylikler fırsattan istifade etmek için, derhal harekete geç tiler. Rumeli ve Bizans işlerini yoluna koyup süratle Anadolu'ya ge çen Yıldırım Bayezid, 1389 ile 1390 arasın da iki ayrı sefer le Batı Anado lu’daki Aydın Saruhan, Hamid, Menteşe, Germiyan ve Teke beylikleriyle, Bizans'a bağlı Alaşehir'i Os manlı topraklarına kattı.

Yıldırım Bayezid, Batı Anadolu'da Osmanlı hâkimi yetini tesis ettikten sonra, Ka­ramanoğlu Alâeddin Ali Bey'in üzerine yürüdü. Yapı lan anlaşmayla Beyşehir ve ci varı Osmanlı'ya bırakıldı; Çarşamba Suyu iki devlet ara sında sınır oldu.

Yıldırım Bayezid daha sonra İsfendiyar Bey'in yönettiği Sinop'a saldırdı. Ardından Kastamonu ele geçirildi.

Yıldırım'ın Kadı Burha neddin'e tâbi Osmancık'ı al ması ve bölgedeki beyler üze­rinde nüfuz kurmaya çalışma sı, iki hükümdar arasında sü regelen düşmanlığı daha da körükledi.

Kadı Burhaneddin'in, Os manlı karşısında pes etmeye niyeti yoktu. 1392'de Çorum yakınlarındaki Kırkdilim Ka lesi önlerinde Kadı Burhane ddin ile Yıldırım'ın oğlu Ertuğ rul arasında yapılan ve üç gün süren muharebede Osmanlı yenildi ve Şehzade Ertuğrul hayatını kaybetti.  

5.Yıldırım'ın, ikinci seferinde ne sonuç alındı?

Osmanlı, Rumeli'de Hıristiyanlarla mücadele ederken, Kara manoğulları ile eskiden beri süregelen anlaşmazlık tekrar su yüzüne çıktı. Ankara'yı ele geçiren Alâeddin Ali Bey 1397 'de, Akçay'da yapılan muharebede mağlup oldu ve yakalanarak idam edildi. To roslar'ın güneyindeki birkaç şehir dışında Karaman top rakları Osmanlı hâkimiyetine girdi.

Kadı Burhaneddin, Akko yunlu reisi Kara Yülük Os man Bey ile yaptığı savaşta ölünce, önemli bir rakibi daha devre dışı kalan Yıldırım Ba yezid de, Orta Anadolu'da kontrolü rahatça ele geçirdi.

Memluk Sultanı Ber kuk'un ölmesi ve yerine geçen Ferec’in memleketinde duru ma tam manasıyla hâkim ola maması da Bayezid'in gözünü, güneydeki Dulkadir ve Mem luk topraklarına dikmesine yol açtı.

Elbistan, Malatya, Behis ni, Hısnı, Mansur, Kâhta ve Divriği gibi şehirler Yıldırım Bayezid'e boyun eğdi.

Osmanlı ile Memluk hü kümdarları arasında Dulka dir toprakları üzerinde ilk de fa bu dönemde başlayan reka bet, 100 yıldan fazla sürecek ve Osmanlı- Memluk rekabeti, adeta Timur'un Anadolu'ya yönelmesine davetiye çıkara caktı.  

6.Yıldırım, Rumeli'de neler yaptı?

Yıldırım Bayezid, I. Ko sova Muharebesi'nde tahta çıkınca, Anado lu'ya geçmeden önce, Sırp Kralı Lazar'ın oğlu Stefan La zareviç ile görüşür ve Ste fan'ın kız kardeşi Olivera ile evlenir. Sırp hükümdarı, ha yatının sonuna kadar Yıldı rım'a sadık kalır.

Bayezid dönemi, Türk akıncılarının Balkanlar'daki faaliyetlerini son derece yoğunlaştırdıkları bir dönemdir. Osmanlı hükümdarı, hızla Anadolu'ya girerken, Evrenos Bey'i Vodena ve Vulçitrin'i fethetmekle görevlendirir.

Evrenos Bey 1390'dan iti baren, 6 yıl Arnavutluk üzeri ne şiddetli akınlar düzenler. Paşa Yiğit Bey, 1391'de Üs küp'ü fetheder; Firuz Bey, Ef lak' a girer.

Macaristan'a ait olan Belgrad ilk kez bu yıllarda Os manlı akıncıları ta rafından kuşatılır.

Ancak Yıldı rım'ın, saltanatının hemen başında, uzun süre Anadolu işleriyle meşgul olması, Osmanlı'nın Rumeli'de ciddi saldırılarla karşı karşıya kalmasına da neden olmuştur.

Eflak Prensi Büyük Mir cea, Kuzey Dobruca'yı ve Si listre Kalesi'ni ele geçirir. Ve­nedik, Mora ve Arnavutluk'ta yayılmaya çalışırken Macarlar da, Eflak ve Tuna Bulgarista n’ı üzerinde baskılarını artı rırlar.

Yıldırım da, bütün gücüy le Balkan meseleleri üzerine eğilir. Bulgarların bu sıralar­da Tuna kenarına kadar gelen Macar kralı ile birleşme ihti malini ortadan kaldırmak ve Bulgaristan'ı bir Türk eyaleti halinde yeniden düzenlemek için, büyük oğlu Süleyman Çelebi idaresindeki bir ordu yu Tırnova'ya gönderir.

17 Haziran 1393’te Bulgar Kralı Şişman, Tırnova'yı teslim etmek zorunda kalır ve tahtından indirilir. Vidin'de hüküm süren Bulgar Prensi Stratsimir, Macar Kralı Si gismund'dan yardım is ter. Bu arada Yıldırım da, Sigismund'a karşı taht mücadelesine girişen Ladislas’ı destekler.

Sultan,1393- 1394’te vassalı olan bütün Balkan prenslerini ve Paleologlar’ı Serez’de toplar. Despot Theodoros’tan Venediklilere karşı Mora’daki bazı şehirleri kendisine teslim etmesini ister. Ancak gerek Bizans İmparatoru Manuel, gerekse Theodoros, bu istekleri kabul etmezler.

Bayezid 1394’te Yunanistan’ın üzerine yürür.1387’de fethedilen ama sonra kaybedilen Selanik’i tekrar Osmanlı topraklarına katar. Sonra güneye doğru ilerleyerek, Tırhâlâ, Çatalca, İzdin, Salona gibi şehirleri alır.1395’te de Macaristan’a büyük bir hücum başlatır. Ardından iktidara geldiği günden beri hep Osmanlı topraklarına saldıran Büyük Mircea’yı cezalandırmak için, Eflak’ a girer;17 Mayıs 1395’te Argeş Nehri kenarında Mircea'yı mağlup edip, Eflak tahtına Vlad'ı geçi rir. Daha sonra da Niğbolu'ya girip Bulgarların eski kralı Şişman'ı öldürtür.  

7.Neden Avrupa bir “Haçlı Seferi” istedi?

Yıldırım Bayezid'in, başta İstanbul kuşat ması olmak üzere, Ba tı’ya karşı izlediği cüretkâr si yaset, Avrupa'nın büyük bir kesiminde rahatsızlık uyandır dı. Bizans İmparatoru Manu el, İstanbul’u kaybetme kor kusuyla, Papa ve çeşitli Avru pa hükümdarlarından sürekli yardım istiyordu.

Osmanlı'nın önce Batı Anadolu kıyılarında sonra da Balkanlar'da yerleşmeye baş­layıp, Venedik'in Adalar De nizi’nde yürüttüğü zengin ti careti tehdit etmesi, bu devleti ciddi biçimde rahatsız etmek teydi.

Varlığını deniz ticaretine borçlu olan Cenova da Os manlı'nın İstanbul'u kuşatma sı yüzünden, bu bölgedeki ti cari etkinliğinin azalmasından ve Galata gibi bir üssü kaybet­mekten endişeliydi.

Macar Kralı Sigismund da Tuna boylarına kadar ilerleyen Osmanlı'ya karşı “Haçlı Seferi” fikrine dört elle sarıldı. Bizans İmparatoru'nun ve Pa palık' ın da gayretleriyle Batı Avrupa'daki Hıristiyanları, ilk kez Osmanlı'ya karşı harekete geçirdi.  

8.Niğbolu'da Haçlılar nasıl mağlup edildi?

1396'da Haçlı ordusu, "Türkleri geldikleri yere geri göndermek üzere" hem kara­dan hem de denizden yola çık tı. “Niğbolu Haçlıları” diye anılacak olan bu Haçlı ordu su, Osmanlı topraklarında iki koldan ilerledi: Kral Sigis mund, Sırbistan'dan hareket ederek Tuna'yı geçip, yolu üzerindeki Vidin, Orsava ve Rahova gibi kaleleri aldı ve büyük Niğbolu Kalesi önleri ne geldi.

Bu sıralarda İstanbul ku şatmasıyla uğraşan Yıldırım Bayezid Haçlı ordusunun hu­dudu geçtiğini duyar duymaz kuvvetlerini Edirne'de toplayıp düşmanın üzerine yürüdü; Niğbolu’ya 6 saatlik bir mesafeye kadar geldi.

İki ordu 25 Eylül 1396'da Niğbolu Kalesi önlerinde kar şı karşıya geldiler...

Niğbolu zaferi, Yıldırım'ın İslam âlemi nezdinde büyük bir itibar kazanmasına yol açar. Anadolu'da Osman lı'nın nüfuzu son derece artar. Niğbolu'da kolay bir başarı elde eden Yıldırım, 1402'de “Asya Cihangiri” Timur'un karşısına bu güvenle çıkar.

9.İlk İstanbul kuşatması nasıl yapıldı?

İmparator Manuel, Yıldırım’ın şartlarını yerine ge tirmeyince, vezir Çandarlı

Ali Paşa idaresindeki Osmanlı kuvvetleri 1391 'de İstanbul surları önünde mevzilendi.

Surları yıkacak güç ve bü yüklükte topların olmayışı ve Osmanlı donanmasının henüz zayıf olması yüzünden, şehrin deniz tarafından yardım alma sı önlenemedi.

Manuel, umudunu Avru pa’dan gelecek yardıma bağla mıştı. Yıldırım da, bu arada Silivri'yi alarak, burayı eski imparator VII. Ioannes’ in idaresine verdi ve onu Manuel'e karşı kullanmaya çalıştı,

1393'te şehir halkı ile mü zakerelere girişen Çandarlı Ali Paşa, onlara, Ioannes'i tekrar hükümdar yaptıkları takdir de, muhasaranın kaldırılaca ğını söyledi.

Yıldırım 1394'te İstan bul'a yönelik baskısını yoğun laştırdı. Büyük bir Haçlı ordu­sunun Bizans'ı kurtarmak için harekete geçmesi bile, Osman lı ablukasının tam olarak kal dırılmasını sağlayamadı.

1396'da Şile Kalesi'nin fethedilmesiyle Bizans'ın As ya'daki varlığı sona erdi, Ga­lata Kulesi'nin sağındaki tepe ye yerleşen Osmanlı kuvvetle ri, Pera Cenevizlileri'ni de de­netlemeye başladı.

Sultan 1398'de Boğaz'ın Asya tarafında Anadoluhisarı ve Göksu ile Marmara'nın Avrupa kıyılarına Büyük ve Küçük Çekmece kalelerini yaptırarak Bizans’a ulaşan de niz yolunu da kontrolü altına almaya çalıştı.

VII. loannes'in, Bizans tahtı üzerindeki hukukunu Fransa Kralı VI. Charles a satmaya çalıştığı gün lerde, Mareşal Bouci caut, Fransız, Cene viz ve Venedik gemi lerinden oluşan bir filo ile İstanbul'un yardımına geldi.

Fransız mareşalinin telkinleriyle Ioannes ile barı şan imparator Manuel, tahtı bu eski düşmanına bırakıp ba tıdan daha fazla yardım getir mek üzere, 10 Aralık 1399'da İstanbul'dan ayrıldı.

Bu arada Osmanlı, her an şehre girmeye hazırlanıyordu. Ancak tam o sıralarda, Os­manlı sınırlarının doğusunda Timur'un belirmesi, İstan bul'un Yıldırım’ın eline geç mesini engelledi. 

 

10.Ankara Muharebesi nasıl cereyan etti?

28 Temmuz 1402'de Çubuk Ovası'nda karşılaşan iki or dunun sayıları birbirinden oldukça farklıydı. Osmanlı or dusu 70 ile 90 bin kişiden olu şurken, Timur'un ordusu 160 bin kişiydi.

Timur'un ordu sunun çoğu süva­riydi ve önemli sa yıda zırhlı birlikleri vardı. Ayrıca Anadolu askerinin o za­mana kadar görmediği 30'dan fazla fil de bu ordu da yer alıyor du.

Osmanlı ordu sunun önemli bir kısmı ise piyadeydi. Savaşın baş­langıcında Osmanlı kuvvetlerinin yaptığı şiddetli saldırı, filler ve zırhlı birlik ler tarafından durdu ruldu.

Savaş devam eder ken Kara Tatarların ve Ana dolu beyliklerine ait askerle rin karşı tarafa geçmesi, Osmanlı ordusunda bozguna yol açtı. Savaşın kaybedildiğini gören şehzadeler de, kuvvetle rini alarak savaş alanından ayrıldılar. Yıldırım ise; çekil me tekliflerini reddederek ya­nındaki 3 bin askerle savaş maya devam etti ve sonunda esir düştü.

Savaşın ardından Timurlu kuvvetleri Anadolu'yu işgal edip, Osmanlı’nın başkenti Bursa'yı yağmaladılar. Bir sü re Anadolu'da kalan Timur 1344'te Hıristiyanların eline geçmiş olan Aşağı İz mir’i alarak Aydınoğulları'na verdi. Bu hareketiyle kendisi nin de gazi olduğu nu ve Osmanlıların alamadığı bir yeri na sıl ele geçirdiğini gös termek istemişti.

Yıldırım Bayezid esir dü şünce başlangıçta Timur tara fından iyi karşılandı. Ancak Yıldırım, oğlu Çelebi Mehmed tarafından kaçırılmak istenince, güvenlik tedbirleri artı­rıldı ve Yıldırım demir bir kafese konuldu.

Yıldırım Bayezid esir düştükten kısa bir müddet sonra Akşehir’de öldü. Ko nu üzerinde geniş bir araştırma yapan Fuad Köprülü nün vardığı sonuç da, Yıldırım Bayezid'in inti har ettiği yolundadır.

---

--
http://groups.google.com.tr/group/ayna-?hl=tr

--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
        Bu grubun  hiç bir siyasi oluşum, parti, vakıf, örgüt, dernek veya benzeri yapılanmalarla alakası yoktur.Aynı zamanda onlara uzaklığı veya yakınlığıda bulunmamaktadır. Müslüman Anadolu İnsanının Tarafında yer alan Gerçek Vatanseverliği ilke edinmiş, Anti Emperyalist HABER BİLGİ PAYLAŞIM  STANDIDIR.."
      Grupta yayınlanan  yorum ve yazılardan yazarları sorumludur.Ayrıca harici linklerden de Anadolu Haber Günlüğü Mesul değildir...

Grup Yöneticileri Mail Adresleri Aşağıdadır
kurtulusyolu99@gmail.com
bahadirserhad@gmail.com
forevermirza@gmail.com

Bu gruba posta göndermek için, mail atın: anadoluhaber@googlegroups.com
Bu gruba üyeliğinizi sonlandırmak için şu adrese e-posta gönderin: anadoluhaber-unsubscribe@googlegroups.com
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/anadoluhaber?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---