Bayramiye, ıydiye, bahariye, şitaiye, nevruziye, temmuziye... Hep takvimdeki özel günler için yazılmış şiirlerin adları. Bayramın, baharın, kışın, nevruzun veya temmuzun gelişinde bir uğur sezip, bunu karşısındakiler için de dileyen şairin vezinli ve kafiyeli sözleri...
Bir kutlu kişinin teşrifi adına kaleme alınan "kudûmiye" veya birisinin yaptırdığı eve hayırlı olsun dileğini şiirle dile getiren "dariye". Bunlar da birer tebrikname adı ama şimdiki gibi kısaca hemen "bayramınızı tebrik ederiz" kabilinden yasak savma değil. Şöyle kerli ferli, okkalı cukkalı şiirler. İşte muharremiye de onlardan birinin adı.
Muharrem, hicri takvime göre yılın ilk ayı sayıldığı için bugünün yılbaşı tebrikleşmesine kültürel anlamda (dinî terminolojide değil) muharremiye gözüyle bakılabilir. Gerçi Hz. Hüseyin'in Kerbela'da şehit edilişi de Muharrem ayına rastladığı için o elim hadiseye dair yazılan şiirlere de muharremiye adı verilmiştir ama bunlar, yeni yılın gelişini konu alan ve muhatap için o yılın güzel geçmesi temenni edilen şiirlerden çok ayrıdır.
Muharremiyeler de diğer tebrik şiirleri gibi kaside biçiminde kaleme alınmış olup çok zaman bir hediye beklentisi ile yazılmışlardır. Çünkü bu tür günlerde hediyeleşmek Osmanlılarda köklü bir gelenekti. Özellikle ihtişam dönemlerinde bayramlar vesile edilerek büyükten küçüğe verilen hediyeler (iltifat, atiye, ihsan) daha sonraki dönemlerde hediyeleşme ruhundan ayrılıp neredeyse resmiyete bindirilerek alınıp verilmeye başlanmış, bu hediye artık umulmaya veya beklenmeye, hatta rüşvet kılığında suistimallere konu olmuştur. Tanzimat yıllarına kadar devam eden bu uygulamaların bugüne benzemeyen bir yönü var ise o da şairlerin tebrik vesilesiyle güzel şiirler yazmış olmalarıdır. Bu şiirler, o çağlara ait önemli sosyal ve siyasal çözümlemeler ile yorumlanmalara açık belgeler gibidir. Ayrıca sonlarında ebced hesabıyla tarih düşürüldüğü (tevrîh-i sâl) için de nokta atışı yapar gibi kesin yıllar gösterir.
Osmanlılar döneminde yeni yıl dolayısıyla görevde veya azledilmiş olan vükela ile devlet ricali saraya giderek tebrikatta bulunurlar ve padişah tarafından kendilerine verilen hediyeleri (Bu hediyelerin adı da muharremiyedir) alırlardı. Daha sonra aynı rical ve vükela, kendi müntesipleri tarafından ziyaret edilir, böylece tebrikleşme/hediyeleşme, büyükten küçüğe silsile-i meratip usulüyle yürütülür ve yılbaşı gelince hemen herkes ufak da olsa bir hediye almış olurdu. Mamafih bunun en yüksekte bir kese altın ile başlayıp en aşağıda çil kuruşa, hatta bir meteliğe kadar düşmesi mümkündür, ama önemli olan husus, hediyeleri alanın buna mukabele sadedinde dualar ve temennilerde bulunması ve yeni yılın hayır ve güzelliklere vesile olmasını istemesidir. Unutmadan söyleyelim, atalarımız senenin ilk gününde alınan bu parada bereket olduğuna inanmışlar ve hemen herkes yılın ilk gününde birkaç kuruş da olsa bereket adına kesesine koymayı arzu etmiş, bunun yollarını aramıştır. Elbette alınanı ganimet sayanlar, borç isteyip unutanlar veya yılbaşında akrabadan, ahibbadan nazı geçenlere uğrayıp (Nisan şakası gibi) ufak mikyasta faka bastırma operasyonlarının sonunda "Yeni yılınız mübarek olsun!" temennisiyle kaptığının üzerine yatanlar da mevcuttu.
Bu yazıyı bir muharremiye âdeti yerini bulsun diye yazdık! Bu vesileyle 2008 yılı ülkemize, büyüklerimize ve bütün halkımıza hayırlar getirsin!
Şimdi artık, gelenekler unutuldu mu denilsin yani?
[BİR DEVLET REİSİNE YILBAŞI TEBRİKİ]
Enderunlu Vasıf (ö.1824), III. Selim'in hicrî yeni yılını tebrik için bir muharremiye yazmıştır. O sene bahara rastlayan bu yılbaşı tebrikinin son beyti ebcede vurulduğunda 1217 hicrî (1802 miladî) hesabını veriyor. Şimdi yıllardan 2008. Yeni bir yıl geldi ve töre aynı töre; tebrik aynı tebrik. Ve işte o şiirin sonlarından birkaç beyit:
(...)
Câm-ı cihân bu sene lebrîz-i neş'edir
Sâyende dehre şevk ü tesellâ mübarekî
Ahdinde giydi bâğ u çemenzâr feyz alıp
Cennet yeşili câme-i kemhâ mübarekî
Güller lisân-ı hâl ile der hemçü andelîb
Kıldıkça kasr-ı gülşeni me'mâ mübarekî
Âlem tamâm sâye-i cûdunda kâm alup
Der halk birbirine serâpâ mübârekî
Cümle cihân lutfun ile kâmyâb iken
Lâyık mı sana denmeye şâhâ mübarekî
Ey sultan! Cihan denen kadeh bu yıl ağzına kadar bereket neşesiyle dolu. Sayende memlekete coşku ve teselliler mübarek olsun.
Devrinde bağlar bahçeler, kırlar bayırlar bolluk görüp cennet yeşili ipek kadifeler giydi; mübarek olsun.
Güller, gülistan sarayını sığınak edindiler de bülbüle eşlik edip hal diliyle "Mübarek olsun!" diye tekrarlamaktalar.
Âlem, senin cömert yönetimin sayesinde dünyadan kâm aldı da sonunda bütün halk birbirine "Yeni yılınız mübarek olsun!" demekteler.
Ey sultan! Bütün âlem senin lûtfun ile muratlarına ermiş iken sen de "Başımızda mübarek ol!"
[BERCESTE]
Gelen bu yıl, dilerim ülkemizde îd olsun
Saâdetin güneşiyle doğan ümîd olsun
Çekişmeler yere batsın yeter kilid olsun
Bu yıl da her seneden çok size saîd olsun
Laedrî
--
Söz bitmedi, Umut Yaşıyor!
--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Bu grubun hiç bir siyasi oluşum ,parti, vakıf, örgüt, dernek veya benzeri yapılanmalarla alakası yoktur.Aynı zamanda onlara uzaklığı veya yakınlığıda bulunmamaktadır...Müslüman Anadolu İnsanının Tarafında yer alan Gerçek Vatanseverliği ilke edinmiş HABER BİLGİ PAYLAŞIM STANDIDIR..
Grupta yayınlanan yorum ve yazılardan yazarları sorumludur.
-----------------------------------------------------------------
"ANADOLU HABER GÜNLÜĞÜ" grubu.
Bu gruba posta göndermek için , mail atın : anadoluhaber@googlegroups.com
Bu gruba üyeliğinizi sonlandırmak için şu adrese e-posta gönderin: anadoluhaber-unsubscribe@googlegroups.com
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/anadoluhaber?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
0 yorum:
Yorum Gönder
Yorumlarınızda Kişilik haklarına saldırı,küfür ve benzeri ifadeleriniz yayınlanmamaktadır.Yorumları yazarken İsminizi belirtmeniz önemle duyurulur.