Afrikalılara göre tasavvuf nedir?

Afrika, İslam’ı tasavvuf aracılığıyla tanımış bir bölge. Haşim Akın da bu konuda sözü dinlenecek bir grup Müslümana, 'Tasavvuf deyince ne anladıklarını' sordu. İfadeler farklı olsa da hassasiyetler ortak.

Afrika, İslam’ı tasavvuf aracılığıyla tanımış bir bölge. Ama zaman içinde bu konuda bazı sıkıntılar yaşanmış. Bir de Suudi Arabistan kaynaklı aleyhte kampanyalar başlamış. Biz de bu konuda sözü dinlenecek bir grup Müslümana, “Tasavvuf deyince ne anladıklarını” sorduk. İfadeler farklı olsa da hassasiyetler ortak. Burada “Tasavvuf” kavramına mesafeli yaklaşım sergileyenlerin de kabul edeceği özel tanımlar var. Bu tanımları, sizlerle paylaşmak istedik.

Hayatın her evresinde, “Peygamberim ne derdi?” diye sorabilmek

“Tasavvuf çevreyle ve rabbiyle uyumdur.” Kulda, rabbe rıza ve uyum olacak. Hem Halik hem de mahlûk ile iyi geçinecek.

“Hâl ve kâl ile İslam’ı yaşamaktır.” Sadece güzel ve yaldızlı sözler söyleyen değil, bunu kendi hayatında yaşayan kulu önemser tasavvuf. Önce kendi nefsinde tatbik edip, bunu dile getirmektir.

“Hiç olma sanatıdır.” Allah karşısında benlikten arınmaktır. Kendinde bir özel değer görmemek, kâinatın büyüklüğü ve düzeni içinde kendini “hiç” diye tanımlamaktır.

“Kendini Peygamber'in ellerine teslim etmektir.” Zor bir tanım oldu bu. Kendini nebevi bir metotla şekillendirsin diye sünnete ittiba hassasiyetidir. Hayatın her evresinde, “Peygamberim ne derdi?” diye sorabilmek…

“Nefsin süfli arzularıyla mücadeledir. Nefsi Allah’ın emirlerine itaatkâr kılmaktır.” Tüm arzularında Allah’a ve resulüne ittiba şartını yerine getirmek.

“Allah'a yaklaşmak, sanki telefon numarasını elde etmektir.” (İlginç bir tanım oldu.) Her türlü arzu ve isteğini aracısız ve naz makamında O’na iletebilme bilincidir.

“Kalp kırmamaya çalışmaktır.” Kırmadan, kırılmadan kullarla geçinebilmektir. Bir Müslümanın kalbini kırmanın vereceği zararı bilmektir.

“İnsanın, ruhunu Allah'a yönlendirmesidir.” Müslüman olmaktan beklenen de bu değil mi?

“İnsanın, Allah'la kulluk ilişkisidir.” Kulun rabbiyle olan ibadet ve itaat ilişkilerini düzenlemek... Kayıt ve şart koşmadan...

İnsanı terbiye okuludur

“Züht hayatıdır.” Dünyaya bağlanmadan, dünya ve içinin kulu kölesi olmadan yaşayabilmektir.

“Çok zikirdir.” Allah, kitabında tüm ibadetler için bir sınır koyar. Orucun başlama ve bitiş zamanı bellidir. Ramazan ayında tutulur. Namazın belirlenmiş vakitleri vardır. Ama zikir konusunda “çok zikir” istenir. İşte bu isteği sağlamanın adıdır tasavvuf.

“Peygamber Emir'lerine uymaktır.” Hayatı, sünnet üzere yaşamak, kendini peygamber izine ram eylemektir.

“Allah'a ibadet için, insanı terbiye okuludur.” İnsanın yaratılış amacı ibadet olduğuna göre, bu işi en güzeliyle sağlayacak bir kıvama gelebilsin diye onu terbiye etmenin okuluna tasavvuf dedi.

“Allah'ı görür gibi ibadet etmektir.” Kulu ihsan makamına ulaştırmaktır. Senin görememen önemli değil. O seni görüyor ya…

“Allah'ı tanımaktır.” Allah’ı tanımak ve ona teslimiyet. İrfan mektebi yani…

“Ayrım gözetmeden tüm Müslümanları, hatta canlıları kucaklamak, onların hizmetine koşabilmektir.” Bu sevgi ve hizmet kucaklamasının örnekleri mevcuttur.

“Yapması gerekeni yapabilmektir.” İnsanın bulunduğu mekânda, makamda ve zamanda ondan bekleneni yapabilme cesaret ve kabiliyetidir.

“Önce kişinin kendini, sonra da rabbini bilmesidir.” Kul kendini, yaratılışını ve görevini bilecek. En önemlisi de fark edecek ki, rabbini tanısın.

“Kişinin kendini terbiye etmesi ve Allah'ın emirlerine uyup, yasaklarından kaçmasıdır.” Nefsin kötü arzularını dizginlemek, kendini eğitmek, Allah’a kul olacak kıvama getirebilmektir.

“Allah katında sorumluluk hissetmek, insana karşı mesuliyet sahibi olmaktır.” Allah’a ubudiyet ve insana hizmet konusunda sorumluluğunu bilmektir.

“Allah'a direkt ulaştıran yoldur.” Amaç Allah’ın rızasına ulaşmaksa; ona en kısa yoldan, ibadet, zikir ve fikirle ulaşma yoludur.

Başı incitmemek, sonu da incinmemek olan yol

“İnsanda var olan behimi arzuları yok etmek, insan ruhunu ulvileştirmektir. İbadetin tadını almaktır.” İç âlemin eğitimi her zaman önemli olmuştur. İnsan bazen “hayvandan aşağı” olmaya, bazen de “ahsen-i takvim” olmaya adaydır.

“Başı incitmemek, sonu da incinmemek olan yoldur.” İncitmemek daha kolaydır. Lakin incinmemek, gerçekten zor bir şarttır. Ama başarılırsa yol alınır, başarılamazsa sınıfta kalınır.

“Herkes yüksek makamlı birinin telefon numarasını bulmak ister. Tasavvufsa, Allah ile gecenin en iyi saatinde direkt irtibattır.” Seher vakitlerini en güzel değerlendirmenin yeridir.

“Tasavvuf, tespih taşımak, uzun ve özel kıyafet giymek değildir.” Bu iş gösteriş ile olmaz.

“Kelimeye takılmamaktır. İhsandır. Kur’an ve sünnetin merkezde olduğu hayattır.”

Gördük ki, bölgede tam anlamıyla etkili olması beklenen tasavvuf anlayışı, pratik hayatı kuşatan ve yaşama geçmiş bir anlayıştır. Hayırların daha da nemalanması dualarımızla…

Haşim Akın  / DÜNYA BİZİM