Böyle kepazelik görülmedi! Dergahı bira reklamında kullandılar

 

Hakkari’nin tarihi mekanı Nakşibendi tarikatının dini mekanı olan ve Kayme Sarayı olarak anılan dergaha ait fotoğrafın bira kutusuna reklam yüzü olarak işlenmesi büyük tepki çekti.

Bir bira firması Türkiye’nin 81 iline ait tarihi ve turistik mekanlarını bira kutularına nakşederken Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Bağlar köyünde bulunan ve yüz yıllarca Nakşibendi tarikatının dini mekanı olan Kayme Sarayı'na ait fotoğrafı reklam yüzü olarak kullanması tepkilere neden oldu.

"Saray değil, dergah veya tekke"

Olayı iki şekilde değerlendiren Hakkari Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dinler Tarihi Anabilim Dalı ve Araştırma Görevlisi Yaşar Kaplan, bunun içki reklamında kullanılmasının, insanların dini duygularını rencide ettiğini söyledi. "Kayme dergahının fotoğrafının yanlış bir anlaşılma üzerine bira kutusunun üzerine nakşedildiğini umuyorum" diyen Kaplan, 

"Literatürümüzde özellikle Hakkari’de Şemdinli Nehri’deki Kayme Sarayı veya Kelat Sarayı tabirleri kullanılmakta. Bu isim Kültür ve Turizm İl Müdürlüğüne ait bir söylem. Kurumun bu yanlışının düzeltilmesi gerekir. Kayme Sarayı bir saray değil, dergah veya tekkedir. Yani 19. yy sonlarına doğru 20. yy başlarında Nehri’ye ziyaret gerçekleştiren sofilerin, tasavvuf erbabının misafir edildiği bir yapıdır. Fakat Türkiye’de daha çok Kayme Sarayı olarak biliniyor. Ben öyle umuyorum ki bu bira firması bunun dini bir yapı olduğunu bilmeyerek bu reklamı kullanmıştır. Öyle umuyorum ki en kısa sürede bu yanlışından döner ve piyasaya sürdüğü biraları geri toplar. Bira firması Hakkari’ye ait kültürel ve turistik mekanlarını içeren simgeler kullanırsa sorun olmaz" ifadelerini kullandı.

Halk arasında kayme dergahı olarak biliniyor

Kayme sarayının tarihsel yapısı hakkında da açıklamalarda bulunan Kaplan, "Halk arasında Kayme dergahı olarak bilinen mekan 1909-1911 tarihleri arasında yapılan bir yapı. Bu yapının kimin tarafından yaptırıldığı daha net değil. Çünkü bazıları şeyh Muhammed Sıddık tarafından yapıldığını söylerken, bazıları da Seyyid Abdulkadir Efendi tarafından yaptırıldığını söylüyor. Her halükarda hangisi tarafından yaptırıldıysa yaptırılsın bu yapı Nehri'ye gelen misafirlerin ağırlandığı bir yapı olarak karşımıza çıkıyor. Çünkü Nehri dergahı çok geniş bir alana yayılmıştır. Hem İran’dan hem de Osmanlının değişik bölgelerinden çok sayıda sofi ve derviş orayı ziyarete geliyorlardı. Bunların misafir edilmesi, yemeklerinin verilmesi, barınma iaşe gibi ihtiyaçlarının karşılanması için yapılmış bir yapı. Zaten içerisinde büyükçe bir mutfak var. Buraya gelen misafirler hem ağırlanıyor hem de yemekleri veriliyor. Restore de edildi. Güzel bir yapı ortaya çıktı" şeklinde konuştu.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (Van YYÜ) Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Şahabettin Öztürk, Kayme Sarayı’nın içki kutularının tasarımında kullanılmasının yapının ruhuna aykırı olduğunu söyledi.

Restorasyonu 2018'de tamamlanmıştı

Bir içki firmasının ‘şehirler serisi’ kampanyasıyla Hakkari’nin tarihi açıdan önemli yapılarından olan Kayme Sarayı’nın kutularına tasarlanmasının ardından tepkiler gelmeye devam ediyor. Hakkari’nin Şemdinli ilçesine bağlı Bağlar (Nehri) köyünde bulunan tarihi ve dini açıdan önem arz eden Kayme Sarayı’nın mimari dış yapısı bir içki firmasının kutularına tasarlanmıştı. Hakkari Valiliği ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) finansmanı ile Van YYÜ Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Mimarlık Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Şahabettin Öztürk’ün başkanlığında 1910 yılında inşa edilen ancak zamanla tahrip olan Kayme Sarayı’nın restore ve çevre düzenlemesi 2018 yılında tamamlanmıştı.

Restorasyonun ardından her yıl yerli ve yabancı turistler tarafından ziyaret edilen Kayme Sarayı, kentin en önemli yapıları arasında bulunuyor. Dini turizm açısından da önemli bir yapı olan Kayme Saray’ının içki kutularına tasarlaması ise tepkilere neden oldu. Son olarak yapının restore ve çevre düzenlemesi çalışmalarını gerçekleştiren Dr. Öğretim Üyesi Şahabettin Öztürk, Kayme Sarayı’nın içki tasarımlarında kullanılmasının yapının ruhuna aykırı olduğuna dikkat çekti. Kayme Sarayı’nın yer aldığı bölge hakkında bilgi veren Dr. Öğretim Üyesi Öztürk, “Nehri bölgesi, Hakkari’nin Şemdinli ilçesine yaklaşık 17 kilometre güneybatısında yer alan ve tarihi açıdan da son derece önemli bir yeri oluşturuyor. Nehri; gerek iklimsel özellikleri, gerek coğrafik yapısı, gerekse de florası ve faunası açısından gerçekten çok farklı bir bölgedir. Doğu Anadolu Bölgesi ikliminin genelde soğuk, yazları ise sıcak karakteristik ikliminin dışında, bu bölge daha çok ılıman bir iklime sahiptir” dedi.

Kayme Saray’ının restorasyon projesinin 2018 yılında tamamlandığını anımsatan Öztürk, “Bu bölgede 1909-1910 yılları arasında inşa edilmiş 2 katlı geleneksel sivil mimari tarzında inşa edilen ve Bölge Kurulu tarafından tescil edilen Kayme Sarayı yer almaktadır. Bu yapının 1998 yılında ilk proje ve araştırma çalışmalarını gerçekleştirdik. Daha sonraki süreçlerde Hakkari Valiliği, İl Kültür Turizm Müdürlüğü ve Doğu Anadolu Kalkınma Ajansının katkılarıyla, projesi Van YYÜ tarafından hazırlanan yapının onarımı 2016-2018 yılları arasında tamamlanarak şu anda tamamıyla kullanıma hazır bir konumda yer almaktadır. Bu tarihi yapının hemen kuzeybatısında oldukça geniş bir alanda yer alan tarihi ve tescilli bir mezarlık alanı da vardır. Mezarlık içerisinde Taha-i Hakkari Hazretleri'nin türbesi yer almaktadır. Taha-i Hakkari Hazretleri bölgede ve Anadolu'da Nakşibendi Tarikatının kurucuları arasında yer almaktadır. Bu açıdan da son derece önem arz etmektedir” diye konuştu.