Keşmir'e adanan bir ömür: Seyid Ali Şah Geylani

 Önceki gün vefat eden Keşmirli lider Seyid Ali Şah Geylani, 91 yıllık hayatını, Hindistan ile Pakistan arasında 1947'den bu yana tartışmalı bölge olan Keşmir'in plebisit yoluyla kendi kaderini tayin etmesine adadı.

Keşmirli lider Seyid Ali Şah Geylani, 91 yıllık hayatını, Hindistan ile Pakistan arasında 1947'den bu yana tartışmalı bölge olan Keşmir'in plebisit yoluyla kendi kaderini tayin etmesine adadı.

Başkanlık ettiği parti ve örgütlerde Keşmir halkının plebisit yoluyla kendi kaderini tayin hakkını savunan Geylani, ömrü boyunca bunun mücadelesini verdi.

Geylani, hayatı boyunca çeşitli partilerde önemli görevlerde bulundu, Keşmir'in her iki tarafında da (Pakistan ve Hindistan) "kilit" liderlerden biri olarak görüldü.

Yaşamını Keşmirlilerin hakları için mücadeleye adayan Geylani, Pakistan'ın 73'üncü bağımsızlık gününde ülkenin en yüksek sivil devlet nişanı olan İmtiyaz Nişanı ile onurlandırıldı.

1929'da doğdu

Hindistan'ın Cammu Keşmir bölgesinde yaşayan Seyid Ali Şah Geylani, 29 Eylül 1929'da bugün Hindistan sınırları içerisindeki Baramulla'da doğdu.

Geylani, doğduğu bölgeye yakın Sopore'de ilk ve orta eğitimini tamamladı, daha sonra bugün Pakistan sınırları içinde yer alan Lahor'daki Oriental College'ı bitirdi.

1940'larda Lahor'dan Keşmir'e dönen Geylani, bir süre "Khidmat (Hizmet)" isimli Urduca yayın yapan gazetede muhabirlik yaptı.

Geylani ayrıca 80'li yıllarda "Azan" adlı derginin editörlüğünü de üstlendi.

Muhabirlik mesleğinin ardından bir devlet okulunda öğretmenlik yapmaya başlayan Geylani, 1949'da Cemaat-i İslami Cammu ve Keşmir'in Başkanı Mevlana Sadeddin ile tanıştı.

Siyasi kariyerine 1950'lerde başlayan Geylani, 1952'de Cemaat-i İslami Keşmir'in üyesi oldu. 1959'da öğretmenlik mesleğinden istifa ederek partinin faaliyetlerinde gönüllü çalışmaya başlayan Geylani, zamanla parti genel sekreterliği de dahil hareketin çeşitli kademelerinde görev yaptı.

Geylani, ilk kez Ağustos 1962'de hapse girdi ve 13 ay cezaevinde kaldı. Hapisteyken babasını kaybetti. Hayatının 12 yıldan fazla süresini hapiste geçiren Geylani, Hindistan hükümetince seçimlerden önce sık sık tutuklandı.

1989'dan bu yana seçimleri boykot etti

Geylani, Cammu Keşmir'in Sopore bölgesinden 1972, 1977 ve 1987'de üç defa milletvekilli seçildi.

1972'de parlamentonun ilk oturumunda eyaletin resmi dili olan Urduca konuşmasına izin verilmeyen Geylani Meclis'i terk etti.

Gerek vekil seçilen Geylani ve 3 vekilin hapse atılması, gerekse 1987 seçimlerinde hile yapıldığına dair iddialar, bölgedeki gençler arasında Hindistan yönetimine karşı silahlı direnişin başlaması için önemli bir dönüm noktası oldu.

Cammu Keşmir'de silahlı direnişin başlamasının ardından Ağustos 1989'da yasama organındaki görevinden istifa eden Geylani, bugüne kadar yapılan tüm seçimleri boykot etti.

1992'de, Geylani tarafından temsil edilen Cemaat-i İslami Cammu ve Keşmir'in de aralarında bulunduğu yaklaşık 30 siyasi parti ve örgüt tarafından Tüm Hindistan Hürriyet Konferansı (APHC) kuruldu.

Söz konusu birlik, 2003'te Mirvaiz Ömer Faruk'un liderliğinde APHC-M ve Seyid Ali Şah Geylani'nin liderliğinde APHC-G olarak ikiye ayrıldı. Geylani, geçen sene haziranda istifa edene değin APHC-G'nin başkanlığını yürüttü.

Cemaat-i İslami Keşmir'den ayrılarak 7 Ağustos 2004'te Muhammed Eşref Sehrai ile Tahreek-i Hürriyet Cammu Keşmir'i (Cammu Keşmir Özgürlük Hareketi) kuran Geylani, Mart 2018'e kadar parti başkanlığı görevini sürdürdü. Aynı yıl ağustosta yapılan seçimlerde Muhammed Eşref Sehrai parti genel başkanı seçildi.

Geylani'nin öncülüğündeki Tehreek-i Hürriyet Cammu Keşmir (THJK) bölgenin, çağdaş siyasi tarihinde önemli bir siyasi güç olarak belirdi. İslami bir yönetim biçimini amaç edindiğini vurgulayan parti, Keşmir meselesinin Birleşmiş Milletler (BM) kararları doğrultusunda çözülmesi gerektiğini savunuyor.

10 yıllık ev hapsi

90'lı yıllarla birlikte bölgede çok sayıda grev, dükkan kapatma ve çeşitli protesto biçimlerini ifade eden çağrılar yapan Geylani, grev ve protestoların baskı altındaki halkların kendi hakları için savaşmakta kullandıkları tek silahları olduklarını savundu.

Sık sık sağlık sorunları yaşayan Geylani'ye, 2007'de böbrek kanseri teşhisi konuldu ve bir böbreği alındı.

Hint hükümeti tarafından 2010'da ev hapsine alınan Geylani, o tarihten bu yana ev hapsinde bulunuyordu ve sadece sağlık sorunları gerekçesiyle hastaneye gidip gelebiliyordu.

91 yaşında vefat eden lider, yaşamı boyunca aralarında otobiyografisinin de yer aldığı yaklaşık 30 kitap kaleme aldı.

Geylani, polis nezaretinde defnedildi

Bu arada Seyyid Ali Geylani'nin Hindistan polisi tarafından alınan yoğun tedbirler gölgesinde ve polis nezaretinde defnedildiği bildirildi.

Seyyid Ali Geylani'nin isminin gizli tutulmasını isteyen yakın akrabasının, AA muhabirine telefonda yaptığı açıklamaya göre, Hindistan polisi ve paramiliter güçler, hayatını kaybeden liderin evine baskın düzenleyerek Geylani'nin "sessizce gömülmesi" konusunda diretti.

Aile üyeleri, Geylani'yi sabah namazına müteakip toprağa vermek istedikleri konusunda direndi ancak Srinagar'da ev hapsinde hayatını kaybeden Geylani, polis nezaretinde defnedildi.

Geylani'nin cenaze namazının düşük katılımla ve defin işlemlerinin sessizce gerçekleşmesi konusunda direten Hindistan güçleri, daha sonra Geylani'nin naaşına el koyarak aile üyesi ve akrabalarından da kimsenin cenazeye katılmasına izin vermedi.

Geylani'nin Keşmir'in en büyük mezarlığı olan Srinagar'daki Şehitler Mezarlığına gömülmeyi vasiyet ettiğini aktaran yakın akraba, "Ancak polis, Geylani'yi Hyderpora'daki merkez camisi yakınındaki yerel mezarlığa, mezarlık görevlileri ve üniformasız polislerin nezaretinde defnetti." dedi.

Akrabası, Geylani'nin cenaze namazı ve defin işleminin yerel saatle 05.00 sularında tamamlandığını kaydetti.

 

Hindistan, Keşmir'de güvenlik önlemlerini artırdı

Öte yandan Hindistan'ın, Keşmir'in önde gelen lideri Seyyid Ali Geylani'nin vefatının ardından bölgede olası gösterileri engellemek için güvenliği artırdığı bildirildi.

Hindistan, Cammu Keşmirbölgesinin başkenti Srinagar ve çevresine polis ekipleri ve paramiliter güçler konuşlandırdı.

Dün hayatını kaybeden Geylani'nin cenaze töreninin protesto gösterilerine dönüşmemesi için bölgede kısıtlamalar artırıldı.

Yetkililerin telefon ağlarını ve internet bağlantılarını kestiği belirtildi.

Keşmir emniyet yetkilisi Vijay Kumar, Geylani'nin cenaze namazına sadece ailesi ve yakınlarının katılmasına izin verileceğini söyledi.

Geylani'nin, Srinagar'da büyük bir mezarlığa defnedilmek istediği ancak bölge yetkilileri tarafından konutuna yakın bir camiye gömülmesi için hazırlık yapıldığı bildirildi.

Geylani'nin sözcüsü de Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, yetkililerin, plebisit yanlısı liderin Hyderpora'da konutunun yanındaki camide bir mezar yeri hazırladığını doğruladı.

Yoğun güvenlik önlemlerine rağmen, bir grup gencin Keşmir liderinin evinin yakınlarına gelerek özgürlük yanlısı sloganlar attığı kaydedildi.

Keşmirlilerin cenaze törenine katılması için anonslar geçildiğine ilişkin haberler de basına yansıdı.

Pakistan'ın Azad Cammu Keşmir (AJK) bölgesi Cumhurbaşkanı Sultan Mahmud, Geylani'nin ölümünün üzüntü verici olduğunu belirtti.

AJK Başbakanı Serdar Abdul Kayyum Niyazi de Geylani'nin "Keşmirlilerin kahramanı ve Keşmirözgürlük hareketinin ruhu" olduğunu vurguladı.

Cammu Keşmir'in eski Başbakanı Mehbuba Müfti, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, plebisit yanlısı liderin "inançlarını savunduğunu" dile getirerek, "Çoğu konuda anlaşamamış olabiliriz ama azminden ve inançlarının arkasında durmasından dolayı ona saygı duyuyorum." ifadesini kullandı.

Keşmir sorunu

İngiltere, 1947'de sömürge olarak yönettiği Hindistan'dan çekilirken o dönemde prenslik olan Keşmir, bağımsızlıklarını yeni kazanan Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda tercihle karşı karşıya kaldı.

Nüfusunun yüzde 90'ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947'de Pakistan'a katılmaktan yana tavır alsa da dönemin prensi, Hindistan ile birleşmeye karar verdi.

Karara, Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Pakistan ve Hindistan'ın bölgeye asker göndermesiyle taraflar, 1947'de ilk kez savaştı. İki ülke arasında yine aynı nedenle 1965 ve 1999'da savaş çıktı.

Savaşların ardından sağlanan geçici ateşkes sonucunda Cammu Keşmir'in yüzde 45'i Hindistan'ın, yüzde 35'i Pakistan'ın kontrolünde kaldı. Bölgenin doğusundaki yüzde 20'lik bir kısım ise sınırdaş Çin'in hakimiyetine verildi.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1948'den itibaren aldığı kararlarla Keşmir'in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halk oylamasıyla belirlenmesini öngörüyor.

Hindistan yönetimi, halk oylamasına karşı tutum benimserken, Pakistan, BMGK kararlarının uygulanmasını istiyor.