ABD Türkiye’yi 30 yıl oyaladı

Rusya’dan S-400 alımını engellemek için, Türkiye’yi, üretim ortağı olduğu F-35 savaş uçağı projesinden çıkarmakla tehdit eden ABD, 1991’de varılan anlaşmaya rağmen Patriot hava savunma sistemini bir türlü vermedi. Tam 30 yıl Türkiye’yi oyalayan Washington, Çin ile yapılan anlaşmanın iptalinde de rol oynadı. ABD, Türkiye’yi savunmasız bırakmak için her yolu deniyor.

ABD, Türkiye’nin hava savunma sistemine sahip olmasını hiçbir zaman istemedi. Ankara’nın Washington’dan Patriot talep ettiği 1991 yılından buyana beri bir arpa boyu yol alınamadı.

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 sistemi alımıyla birlikte ABD’nin başlattığı şantaj politikası F-35 ambargosu ve Türk pilotlara yönelik sınırdışı kararıyla birlikte zirveye ulaştı. TSK’nın güvenlik için ihtiyaç duyduğu hava savunma sistemi konusunun en az 30 yıllık geçmişi bulunuyor.

Amerikan ordusunun 1991’de Irak’a yönelik saldırısı sırasında Diyarbakır kırsalına bir Scud füzesinin düşmesi sonrası Ankara, NATO ortağından Patriot satmasını istemişti. Ancak o günden buyana ABD’den ne Patriot geldi ne de başka bir sistem... PKK’nın destekçisi bu ülke üstelik Türkiye’nin hava savunma sorununu alternatif kaynaklarla çözmeye çalışmasını da türlü müdahalelerle önlemeye çalıştı. İşte hava savunma sistemi (HSS) hikayesinin kısa tarihi...

İLK TALEP 1991 YILINDA

1990’ların başında TSK’nın envanterindeki tek hava savunma füzesi ‘Nike Hercules’ füzeleriydi. 1959 tarihli ve ABD menşeli füzeler günümüz muharebe şartlarında savunma kabiliyeti çok düşük ve etkinliğini yitirmişti. Türkiye HSS’ye ciddi olarak ilk kez 1991 yılında 1. Körfez Savaşı sırasında ihtiyaç duydu. Irak’tan atılan bir Scud füzesinin Diyarbakır’da boş araziye düşmesi üzerine hava savunma sistemlerindeki eksiklik fark edildi.

Bunun üzerine ABD ile Patriot HSS alımı için görüşmeler yapıldı. Ancak bir sonuç alınamadı. ABD, Patriot’ları satmak yerine bu sistemi kendi üslerini korumak için Türkiye’deki belirli noktalara yerleştirdi. Ankara, talebini sonraki yıllarda da tekrarladı. Ancak Washington taleplere olumlu yanıt vermek yerine oyalama siyasetini benimsedi.

VE İHALEYE ÇIKILDI

Türkiye HSS ihtiyacını gidermek için ABD ile görüşmelerine 2006 yılına kadar ara ara devam etti. Bu arada 1998 yılında İsrail ile Arrow savunma sistemi için görüşmeler yapıldı ancak buradan da netice alınamadı. Savunma Sanayi İcra Komitesi 30 Haziran 2006 tarihli toplantısında ‘T-LORAMIDS’ projesine karar verdi. Bu proje, HSS alımı için ihaleye çıkılmasını içeriyordu. Hazırlıkların tamamlanmasının ardından 2010 yılında da teknik şartname yayınlandı.

‘Yurtdışından hazır alım’ yöntemiyle çıkılan T-LORAMIDS ihalesine ABD (Patriot), Çin (FD-2000) ve İtalya ve Fransa (SAMP-T) başvurdu. Savunma bürokrasisi 26 Eylül 2013 tarihli toplantısının ardından Çin’in teknik puantaj sıralamasında birinci olduğunu duyurdu. Böylece 22 sene sonra HSS için ilk somut adım atılmış oldu. Türkiye, teknik sıralamaya rağmen ihaleye katılan taraflara yeni teklifler sunma opsiyonunu açık tuttu. Yeni tekliflerin gelmesiyle Türkiye, teknik ve mali boyutta pazarlık yapma avantajını elinde tutacak şekilde kararını erteledi.

ÇİN FÜZESİ İPTAL OLDU İBRE S-400’E DÖNDÜ

Bu süreçte Türkiye bilhassa medya yoluyla büyük bir baskı altına alındı. Buna Çin füzelerinin etkinliğiyle ilgili oluşan soru işaretleri de eklenince Ankara, 2 sene süren görüşmelere rağmen Çin seçeneğinden vazgeçti. Proje iptal edildi. Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir, hava savunma sistemi projesinin yerli imkanlarla geliştirileceğini ve Türkiye’nin kendi sistemini inşa edeceğini söyledi.

2016 yılında Türkiye’nin ihtiyacını milli olarak karşılayacağı kesinleştirildi, uygun teklif verilmesi halinde ise yabancı devletlerle işbirliği de yapılabileceği belirtildi. Bu kapsamda SAMP-T üreticisi Fransız-İtalyan şirket Eurosam’la da temasa geçildi. Sürece hız verilmişken 15 Temmuz 2016’da Fetullahçı Terör Örgütü’nün hain darbe girişimi yaşandı.

ABD-NATO kaynaklı bu saldırı milletin çelikten iradesiyle püskürtülünce Cumhurbaşkanı Erdoğan çok kritik bir adım attı: Rusya ile S-400 görüşmeleri başladı. Sistemin alınmasına yönelik anlaşma 2017 yılında tamamlandı. Aradan geçen 2 yılın ardından S-400’ler önümüzdeki ay Türkiye’ye teslim edilecek. Bunların yanısıra HİSAR ve SİPER projeleri ile hava savunma için yerli çözüm çalışmaları da sürüyor.

Yenişafak