İnsanlık tarihinde kara bir leke; Çerkes Sürgünü

Kafkasya toprakları bundan tam 155 yıl önce 21 Mayıs 1864 tarihinde en acı insanlık dramlarından birine şahitlik etti.Kafkasya’nın Müslüman halklarından Çerkesler, Rus işgalciler tarafından ata topraklarından sürgün edildi ve yüz binlerce masum insan bu sürgün yolunda hayatını kaybetti.

Zaman pusulası, 19. yüzyılın ikinci yarısını gösteriyordu. Dünyaya asırlarca adalet ve refah dağıtan Osmanlı Devleti, eski gücünden gittikçe uzaklaşırken, devletini kan ve zulüm üzerine kuran Çarlık Rusya’sı ise gittikçe güçleniyordu. Kafkaslar’da oluşan otorite boşluğunu zulümlerine bahane yapan Çarlık Rusya’sı, Çerkesleri adına sürgün denilse de soykırımdan farksız olan bir vahşete maruz bıraktı. İnsanlık dışı her türlü olayın yaşandığı bu çileli süreçte Çerkesler baskı ve zulümlerle yurtlarından edildi. Toprakları gasp edilen iki milyon Çerkes’in, yüzyıllardır onurlarıyla koruduğu  anavatanlarından uzaklaştırıldığı ‘Büyük Sürgün’ insanlık tarihinde kara bir sayfa olarak anılmaya devam ediyor.

ACIMASIZ RUS ZULMÜ TARiHE KAZINDI
19. yüzyılda Osmanlı’nın dağılma sürecine girmesiyle Kafkasya topraklarını hiç zorlanmadan işgal eden Çarlık Rusya’sı zaman içerisinde Kafkas halklarının tamamına yakınını tahakküm altına aldı. Kafkasya’nın kuzeyinde ‘Şeyh Şamil’in başlattığı şanlı Çeçen direnişi devam ederken Karadeniz’e yakın bölgede ise Ruslara biat etmeyen sadece Çerkesler kalmıştı. Rusların ‘itaat ya da yok edilme’ tehditleriyle baş başa kalan Çerkesler için zorunlu sürgünden başka bir yol kalmıyordu. Açlığa, ani saldırılara, hastalıklara daha fazla dayanamayan Çerkes halkının, Osmanlı ülkesine doğru giden ve yollarda binlerce şehit vermeleriyle sonuçlanan sürgün yolculuğu da böylece başlamış olacaktı.

BABA OCAĞI OSMANLI, MAZLUMLARA KOL KANAT GERDİ
Anavatanlarından sürülen Çerkesler, Rus işgalcilerinin süpürme politikasıyla, Kafkas topraklarındaki limanlardan gemilere bindirilerek Osmanlı Devleti’nin Karadeniz limanlarında indirildi ve buralarda kendileri için hazırlanan sağlık koşulları elverişsiz kamplara yerleştirildiler. Ancak uzun ve zahmetlerle dolu yolun zorluklarına dayanamayan mazlum Çerkeslerden binlercesi gemilerde, kimileri de misafir edildikleri kamplarda kısa bir süre içerisinde açlık ve salgın hastalıklar sebebiyle can verdiler. 1859-1879 yılları arasında sürgün edilen Çerkeslerin 2 milyon civarında olduğu, sağ olarak Osmanlı Devleti’ne ulaşanların sayısının ise 1,5 milyon civarında olduğu kayıtlara geçti. Osmanlı liman şehirlerine ulaşan ve sağ kalan Çerkesler ise başta Anadolu olmak üzere, Trakya, Balkanlar, Irak, Suriye, Ürdün vb. Osmanlı topraklarına yerleştirildiler.