27 Kasım 2009

[anadoluhaber:36297] : Hayatın temel renkleri...





Hayatın temel renkleri...

 

Renkler nereden geliyor?

Acaba doğa renklendirilirken belli bir ayıklama, belli bir seçim söz konusu oldu mu?

Örneğin, gelincik neden kırmızı?

Deniz neden mavi?

Limon neden sarı?

Ve elma neden yeşil?

 

 

 

K I R M I Z I

Doğanın cimri davrandığı renk...

 

Kırmızı, doğadaki en ender renklerden biridir...

Bunun nedeni, Güneş tayfının kırmızı dalgalarının (720–645 nanometrelik dalgalar) gönderdiği pigment sentezinin çok karmaşık olmasıdır... Ayrıca bu rengin üretimi, oldukça fazla miktarda enerji gerektirir. Parlak kırmızıyı elde etmek içinse çok güçlü bileşimlere ihtiyaç duyulur...

 

Hem avantajlı hem de dezavantajlı renk

Öte yandan kırmızı, doğal dengeler açısından avantajsız bir renktir... Şöyle ki, domates ve çileğin kırmızısı, insanın iştahını kabartır ve böylece o maddeleri tüketmeye iter... Yine birçok mantar türünde kırmızı renk, "zehir"le özdeşleşmiş durumdadır... Ne var ki, aynı nedenle mantarın besleneceği birçok mikro organizma kırmızıyı görünce içgüdüsel bir biçimde bu canlıdan uzaklaşır. Ayrıca, bu rengin en büyük dezavantajı da, çok kolaylıkla farkedilmesidir... Kırmızı renge sahip bir hayvanın bir başka avcı hayvan tarafından kilometrelerce öteden fark edilmemesi mümkün değildir. 

 

Tüketilmek için kırmızılaşan domates...

Aslında yeşil doğan domates, çekirdekleri olgunlaşmaya başladıkça kırmızılaşır.

Bu rengi almasındaki amaç, hayvanların dikkatini çekmek ve böylece tüketilerek çekirdeklerinin tekrar toprağa dönmesini sağlamaktır... Domatesin renk değiştirmesi çok gelişmiş bir kimyasal sürecin ürünüdür... Enzimler tarafından çürütülen yeşil klorofiller, yerlerini, o ana kadar gizlenen kırmızı karotenlere bırakırlar. 

Kan: Tesadüfün ürünü bir parlak kırmızılık...

Kana rengini veren madde hemoglobindir... Demir kökenli bu pigment, doğa tarafından rengi nedeniyle değil, oksijen moleküllerini sabitleme yeteneği nedeniyle seçilmiştir. Renginin kırmızı olması ise tamamen rastlantıdır... Bazı omurgasızlarda da, aynı nitelikleri taşıyan bir başka pigment kanı maviye boyar. 

Kırmızı, ya da morötesi...

Gelinciği kırmızı görmemizin nedeni, içerdiği ve kırmızı rengi yansıtan antosiyan pigmentleridir... Ancak aynı pigmentler, insan gözünün algılayamadığı morötesi ışık da yansıtırlar. Oysa, arılar gelinciğe bu morötesi ışık için yönelirler. Gelincik, arının gözünde siyah çizgilerle lekelerden oluşmuş bir görüntü olarak belirir ve arı bu çizgileri izleyerek çiçeğin nektarına kadar ulaşır...

 

 

S A R I

Doğanın cömert davrandığı renk...

 

Düz ya da alacalı, çiğ ya da turuncu, sarı renk doğanın her ışıltısında birdenbire ortaya çıkar. Birçok hayvan öfkesini göstermek için kırmızıdan çok sarıdan yararlanır. Üretme kolaylığı nedeniyle, sarı çok yaygın renktir. Az miktarda pigmentle (karetenoidler 585-575 nanometrelik dalgaları yansıtırlar) parlak bir sarı elde edilir. Yalnız bitkilerce sentezlenen bu moleküller, hayvanlar tarafından besinlerden alınarak, "yeniden işlem" görürler. Sarı kanarya, lüteinlerini, beslendiği bitkilerden ve tohumlardan bu yolla üretir. Tüy değişimi sırasında kanaryanıza sentez karotenleri verirseniz, parlak kırmızı tüylerle donandığını görebilirsiniz. 

Kuşları baştan çıkarmak için sararır...

Domates nasıl kırmızı karotenleri (likopenler) ortaya çıkarmak üzere klorofillerini yitirerek kızarırsa, limon da sarı karotenlerini (ksantofiller) göstererek tohum toplayan kuşlara "artık olgunlaştığını" haber verir. Likopenler ve karotenoidler, büyük bir ailenin üyeleridir. Ancak, molekül yapılarındaki farklılık nedeniyle ayrı renkler verirler. 

Uzağı görmek için sarı retina...

İnsan gözünü, gözbebeğine yayılan melaninler, kartalınkini ise retinada depolanmış sarı pigmentler renklendirir. Bu pigmentler, bazı zıt renkleri algılama yeteneğinin

-sözgelimi çok yüksekte uçarken yeşil bir fonda kahverengi bir tavşanı görme gibi -artmasını sağlar. 

Kimlik kartı rengi...

Mavi fon üstünde sarı, Hint Okyanusu'nda yaşayan bu denizatı için kolay seçilebilir bir zıtlıktır. Kalabalık bir ortamda, renkler resmi kimlik kartı yerine geçer, hayvanların kolaylıkla tanınmasını sağlar. Mercan kayalıklarında dolaşan balıklar, bu nedenle canlı renklerle bezenmişlerdir. 

Altın, ışıkla oynayarak altına dönüşür...

Altın, rengini ne bir pigmentten, ne de içerdiği bir mineralden alır. Onun rengi bir ışık oyunundan kaynaklanır. Bütün metaller gibi, tayfın tamamına yakın bir bölümünü yansıtma özelliğine sahiptir. Bu bağlamda, gümüş gibi metalik beyaz görünmesi gerekir. Ama seçici yüzeyi, ötekilerden çok daha yoğun ölçüde sarı dalgaları yansıtır. 

 

 

Y E Ş İ L

Gezegenimizi oksijenleyen renk

 

Yeşil renk, belki de hayatın ta kendisidir... Güneş tayfının 575 ile 515 nanometreleri arasında kalan yeşil dalgalarının klorofil pigmentleri, ışık enerjisini kullanan, şekerleri üreten ve oksijeni açığa çıkaran pigmentlerdir... Bütün bu özelliklerinden ötürü de yaşamın vazgeçilmez bir unsuru olmuşlardır... Ancak, bunca yararına ve pratikliğine karşın, birçok hayvan, beslenme sistemlerinde yeşil pigmentlerden yeterince yararlanamaz. Bu yeşil pigmentleri doğrudan elde edemeyince de, minik üç kağıtçılıklara başvururlar. Örneğin, bazı saydam hidralar, yeşil görünmek için bağırsaklarının bulunduğu vücut bölümlerini yeşil planktonlarla kaplarlar. Bu tembel hayvanlar, bununla da yetinmeyip yaşamak için yeşil yosunlukları tercih ederler. Bazı hayvan türleri ise, yeşili yakalamak için bir ressam kurnazlığıyla sarı ve mavi renkleri karıştırırlar. Doğada mavi pigment varolmadığı için de, yeşili, pigment kökenli sarıyla doğa kökenli maviyi karıştırarak elde ederler. Mamba gibi bazı yılan türleriyle bazı kurbağaların derisi, sarı rengi yansıtan karoten pigmenti açısından çok zengindir. Mamba, bu sarıya, Güneş tayfının mavisini yansıtarak yeşil rengi elde eder...

 

Bitkiler yeşili emmez...

Bitkilerin yeşil renkte olması, onların, yeşil hariç olmak üzere, enerjilerini üretmek için tüm ışık dalgalarını kullandıkları anlamına gelir. Yaz mevsiminin sonlarına doğru, bitkinin yaşam ritmi yavaşlamaya ve klorofilleri ortadan kaybolmaya başlayınca, o ana kadar kendilerini gizlemeyi başaran pigmentler devreye girer ve bitkinin yapraklarına o sonbahar aylarındaki renk cümbüşünü verir. 

Yeşilin sorumlusu derinlik ve yosunlar...

Su, doğadaki haliyle saydam bir maddedir. Pigmentleri sayesinde yeşil dalgaları yansıtan yosunlar ve sumercimekleri nedeniyle yeşil görünür, 30 metreyi aşan derinliklerde de suyun rengi yeşil algılanır. Ancak, bunun nedeni yosunlar değildir. Bu derinlikte Güneş tayfının kırmızı ve sarı renk dalgaları su tarafından emilir; sadece Güneş tayfının yeşil renk dalgaları gözle algılanabilinir. 

Avlanmak için yeşil kamuflaj...

Doğu Afrika'da yaşayan zehirli bir yılan türü olan mamba yılanı, ağaçların arasına gizlenmek ve avına aniden baskın verebilmek için, bir kimyager gibi hareket ederek yeşil bir renk alır. Bunu gerçekleştirmek için de sarı rengi yansıtan bir pigment ile mavi dalgaları yansıtan bir doğal aynadan yararlanır. 

Her katışıklığın kendi rengi var...

Zümrüt, o güzelim yeşil rengini fazla katışık olmasına borçludur... İçinde krom parçacıklarının bulunduğu renksiz bir mineralden oluşur. Bu mineral bazı durumlarda demir de içerir. Farklı minerallerden oluşan bu katışıklık, molekül ağının dengesini bozar ve ağ önce yeşil renkte bir dalga, daha sonra da mavi renkte bir dalga yansıtır. 

 

 

M A V İ

Doğanın hayvanlardan esirgediği renk...

 

 

Mavi, doğada en seyrek görülen renktir.

Bitkiler birkaç mavi pigment _ (495-455 nanometrelik dalgaları yansıtan antosiyanlar) bulundurma özelliğine sahip olmakla birlikte, hayvanlarda bu duruma rastlanmaz. Ama, mavi renkli kurbağalar, İstakozlar, kelebekler ve mayısböcekleri vardır. Bu türler, kendilerini böyle gösteren mavi dalgaları yoğunlaştırıp yansıtırlar. Parlak yüzeyleri, çok karmaşık ve ilginç bir şekilde, "melanin" denilen bir pigment içerir. Bu siyah maddenin kökeninde en canlı renklerin yattığını görmek çok ilginçtir. Gerçekten de, melanin taneciklerinin son derece dikkatle dağıtılmış olması büyük önem taşır. Bu oluşumlar, yapılarına ve kalınlıklarına göre, ışık dalgalarındaki maviyi ayırırlar, ayıklarlar ve yoğunlaştırırlar. Aynı ilke uyarınca, siyahın yerini alan kahverengi melalimden ise mor renk elde edilir. 

 

Kötü parıltı tüm gösterişini bozar...

Yeni Gine tepeli güvercini, mavi rengi yansıtmak için, tüylerinin mikro-lamellerindeki ışığı düzenler ve en üst düzeyde bir optik etki yaratmak üzere, üstünde caka satacağı dalı özenle seçer. Çünkü yetersiz aydınlatılma gösterişini bozacaktır. İşte, ışığın şiddetine göre tüylerinin değişik, alacalı-bulacalı renkler sergilemesinin nedeni budur... 

Göğün mavisini yansıtan ayna...

Su gibi renksiz bir madde, denizde niçin mavi renge bürünür? Çok basit; tıpkı bir ayna gibi gökyüzünün görüntüsünü yansıtır da ondan... Gökyüzü mavi olduğundan, suya tayfın mavi dalgalarını yansıtır. Ancak okyanuslar, yalnızca yosunsuz, engebesiz zeminler üstünde ve sığ kesimlerde mavi renk alabilir. Bunun dışında parlak ışınlar engellenir. 

Asitli toprağın mavileştirdikleri...

Ortancanın çiçeklerindeki antosiyanlarda klorofil yoktur. Bunlar bitkiyi, toprağın yapısına göre çeşitli renkler üretmeye yöneltirler. Asitik ve alüminyum iyonları açısından zengin bir toprakta antosiyanlar mavidir; alüminyumsuz bazik bir toprakta ise kırmızı... Antosiyanlar, hücrelerde çözünerek, bitkinin kökleriyle aldığı suyun asitidesi ve tuzlarla tepkimeye giderler. 

Bakırdaki güçlü madde...

Azuritin durumu zümrütünkine benzer; rengi katışık olmasından değil, içerdiği temel bileşeni bakırdan kaynaklanır. Bakır, tuz biçiminde malakite ve türkuaza mavi-yeşil rengi verir. Tuzlar, gerçekten de tayfın mavi-yeşil dalgasını yansıtırlar.

 


Hazırlayanlar Kerem, merakediyorum grubu üyeleri merakediyorumgrubu@gmail.com
Kaynak : Focus - Kasım 1995 sayısından alınmıştır.
Lütfen bu kısmı silmeyiniz, kaynak göstererek paylaşınız.
Saatlerce uğraşarak verdiğimiz emeği bir "Delet" tuşuyla yok etmeyin.






--
http://groups.google.com.tr/group/ayna-?hl=tr

--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
        Bu grubun  hiç bir siyasi oluşum, parti, vakıf, örgüt, dernek veya benzeri yapılanmalarla alakası yoktur.Aynı zamanda onlara uzaklığı veya yakınlığıda bulunmamaktadır. Müslüman Anadolu İnsanının Tarafında yer alan Gerçek Vatanseverliği ilke edinmiş, Anti Emperyalist HABER BİLGİ PAYLAŞIM  STANDIDIR.."
      Grupta yayınlanan  yorum ve yazılardan yazarları sorumludur.Ayrıca harici linklerden de Anadolu Haber Günlüğü Mesul değildir...

Grup Yöneticileri Mail Adresleri Aşağıdadır
kurtulusyolu99@gmail.com
bahadirserhad@gmail.com
forevermirza@gmail.com

Bu gruba posta göndermek için, mail atın: anadoluhaber@googlegroups.com
Bu gruba üyeliğinizi sonlandırmak için şu adrese e-posta gönderin: anadoluhaber-unsubscribe@googlegroups.com
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/anadoluhaber?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Yorumlarınızda Kişilik haklarına saldırı,küfür ve benzeri ifadeleriniz yayınlanmamaktadır.Yorumları yazarken İsminizi belirtmeniz önemle duyurulur.