Bu yaziyi asagidaki ismini verdigim kitaptan aktariyorum.Yazida adi
gecen Daltaban benim köyümün icinde bulundugu bölge.Bu olaylari
dedelerimden isittim.Vahset burada yansidigindan daha beter.
TRABZON'DAKi GELiSMELER
Vilayetin genel nüfusu bir milyondan fazlaydl. Ermeniler ancak 50 bin
kadardilar.
Trabzon Sehir merkezinde ise 15 bin civarindaydilar.
Sehirde öncelikle Tasnak Partisi'nin yöneticileri 24 Haziran'da
tutuklanlr. Samsun'a
tekneyle götürülürken, jandarmalar onlari denize atar. Bu arada
sehirde 26 Haziran'da
sürgün yapilacaginin ilanlari asilir.
4 Temmuz'da 100 kisilik guruplar halinde cevre köylerden
getirilenlerle sehirdekiler
birlestirilir. Mallari yagna edilir. Bazi memurlar gemiyle Samsun'a
götürülürken Tasnak
yöneticileri gibi denize atilirlar. Ilkönce 12 bin kisi Gümüshane`ye
dogru yola cikartilir.
Coklari sehre yakin bir yerde katledilir. Kadin, cocuk ve ihtiyarlarin
bir kismi baska sehir-
lerden getirilen kafilelerle birlestirilerek Halep'e yollanirlar.
1916 Nisan`inin ortalarinda Trabzon'u ele geciren Ruslar sehirde iki
Ermeni aileyle
Rumlann gizledigi 14 kadin ve cevre köylerde bin kadar Ermeni'ye ancak
rastlarlar. 0 ta-
rihlerde Trabzon'a bagli Giresun'dan toplanan kadin ve kizlar Türklere
satildiklari gibi
hemen, hemen tamami kadin olan 11 bin kisi diger kafilelerle
birlestirilerek cöllere
yollanirlar. Cogu yolda bilinen olaylarla ve katliamlarla
karsilasirlar.
Trabzon ve cevresindeki Ermeni soykirimina iliskin ingilizlerin Mavi
Kitabinda sun-
lar var;
'"Tehcirler, o ayin son haftasinda baslamistir (....) Ermenilerin
sag ve salim sevkolu-
nacaklarini gösteren hicbir isaret görünmüyordu. Trabzon'da onlann
cogunu sandalla-
ra doldurup denize dökmüslerdir. Lakin karadan sevkolunanlari sehirden
bir gün mesafe-
de, yol üzerinde imha ettiler. Giresun'dan sevkolunanlar da onlarin bu
akbetine ugramis-
lardir. Dogukarahisar Ermenileri, olaylardan sonra ibret alarak
hükümetin emirlerine
karsi direndiler. Binanaleyh bunlara karsi askeri birlikler
sevkolunmus, o sehirde ve ci-
varlarinda bulunan bütün Ermeniler kilictan gecirilmislerdir." (**)
* V Papazyan, Anilarim C II S.416 Aktaran,lstepan M Hagopyan-Age. S.6
** Murat Culcu-Torlakyan Dauasi 5289
122
Talat Pasa'yi öldüren S.Telleryan'ln Berlin'deki durusmasmda tanik
olarak dinlenen
Cacakarulayan Trabzon kafilesinin durumunu söyle anlatiyor;
Cacakarulayan 28 yasindadir. Trabzonlu oldugunu, Ermeni soykirimi
basladigi za-
man Trabzon'da bulundugunu, babasinin, annesinin, dört kuz kardesinin
ve bir erkek kar-
desinin kendisiyle birlikte sürgün edildiklerinde, nereye sürgün
edileceklerini söyleme-
diklerini yalniz erkeklerin tehcir edileceklerini söylediklerini,
silahlarini görevlilere tes-
lim ettiklerini, daha sonra da Trabzon'un savas bölgesi olacagini,
savas bitimine kadar
Gümüshane'de bulundurulacaklarini, zorla yollandiklarini, Gümüshane'ye
varmadan
evvel Daltaban bölgesinin Batisinda doldurulduklari arabalara
jandarmalarin hücum etti-
gini, kendilerinin güvenliklerinden sorumlu subaylarin, kendilerini
birakip Gümüsha-
ne'ye gittiklerini, bu suretle jandarmalarin hücumuna ugradiklarini
söyler.
- Arabalara hücumdan maksat ne idi?
* Bizi soymakti. Her seyimizi aldilar.
- Her seyden maksadiniz nedir?
* Altin. mücevherat vesair.
- Bu saydiginiz seylerden baska birsey aldilar mi?
*Herseyimizi, elbiselerimize varincaya kadar aldilar. Pederimi
zorla arabadan cekti-
ler ve soydular. Mücevherat hemsiremdeydi. (Kizkardes)
-Sirkatten (soygun-hirsizlik) sonra ne oldu?
* Bu adamlar bizi tuttuktan sonra kactilar. Biz Daltaban'a
vardigimiz zaman, Gümüs
hane Mutasarrifi bir cete reisiyle geldi.
- Sonra ne oldu
* Cete reisi erkeklerin ayrilmamalarini emretti. Kadinlari tavan
arasina cikarip koyun gi-
bi istif ettiler. Bütün gece orada kaldik. Erkekler handa kaldilar.
Sabaheyin gelip ipleri
topladilar. Erkeklerin ellerini bagladilar ve bizden önce yola
clkardilar. Sonra da biz ha-
reket ettik. Biraz yürüdükten sonra bir tepede biraz duman gördük ve
silah sesleri duyduk.
Ben, pederim ile akrabalarimin öldürüldügünü zanettim.
- Duman gördünüz, silah sesleri isittiniz. Pederinizin
katledildigini nasil biliyorsu-
nuz?
* Jandarmalar söylediler."(")
Cacakarulayan, devamla, "erkeklerden bir daha haber alamadiklarini,
Erzincan'a
varmadan evvel kadinlarin bir kismi yine zorla ayirip götürdüklerini,
kafileyi yön
eten Türk subayinin en kücük kiz kardesinin 12 yasinda olmasma
ragmen, onu almak
istedigini söiyledikten sonra, bizlerde "bütün aile fertleri olarak
bizleri kurtardigi taktirde
kizi verebilecegimizi" söyledik. Kabul etti. Bizimle birlikte bulunan
bir hakim Trabzon'a
dönmek istiyordu. Subay da kücük kizkardesimi de birlikte götürdügü
taktirde kabul ede-
cegini söyledi. Fakat olmadi. Kizkardesimi halamla birlikte Maden
köyünde blraktilar.
Subay, beni ve annemi, halamla kizkardesime katilarak Trabzon'a
dönebilecegimizin sö
zünü verdi. Fakat annemi yolladi beni yollamadi. Bizler Erzincan'a
gittik. Ermeni mezar-
ligina yolladilar, diye ekler.
Daha sonra Trabzon'a yollanan kizkardesi ve halasinin tekrar
Erzincan'a yollandigini
ve böylelikle dört kizkardesin tekrar yanyana geldigini annesinin ise
yollandigi arabanin
icinde öldürüldügünü, keza "yürümeye muktedir olmayanlarin
katledildiklerini gözle-
rimle gördüm, kafilemiz de soyuldu" der.
Cacakarulayan subayin. kizkardesleriyle birlikte kendilerini
sakladigini, Erzin
can'daki Ermeni halkin da tchcir edildigini. büyük ve kücük
kizkardesinin Erzincan'da
* M.CULCU, Torlakyan Davasi S. 94-95-96
123
subayla birlikte birakildigini, kendisi ve diger kardesinin Kemah'a
yollandiklarini,ayni
kafilede yollananlarin Kemah Mutasarrifina teslim edildiklerini ve bir
daha haber alama
diklarini belirtir. Kemah Mutasarrifi, daha sonralari Ermenilerin
cöllere dogru sUrgün
edildikleri dogrultusunda emir aldigini dogrular. Hatta 34 bin kadar
cocuk ve kadin
bulundugunu, ekler.
Cok sonralari, kurtulabilenlerin Derizor'a ulasabildiklerini,
kendilerini soyanlari si-
kayet ettikleri icin Erzincan`da cezaevine atildiklarini sonra
salindiklarini, subayin kiz-
kardesini alip Erzurum`a gittigini, devamla; Sikiyönetim Mahkemesi
Baskani kücük
kizkardesimi kayinbiraderine almak istedigini bize bildirdi. Red
cevabi verince de artik
bizi korumadi. Daha sonra bizleri de Kemah'a yolladilar. Orada
göcmenleri calistirmak
icin yerler oluturmuslardi. Oraya dahil edildik. Sadik Bey adinda bir
hayirsever bizi ko-
rudu. Din degistirdik. Sadik Bey, Ruslar ilerleyince ailesini ülkenin
ic kisimlarina yolla-
di. Bizi de Kürdistan'a götürdüler. Kürtler bizi Ermenilere teslim
ettiler ve bin müskülat-
la (zorlukla) Erzincan'a geldik orada is aramaya basladik. Validemizi
bulamadik. Sonra
Ermenilerin himayesi altinda Erzunun yoluyla Kafkasya'ya gittik"(*)
der.
Cacakarulayan, mülklerine Türk Hükümeti'nin el koydugunu, Trabzon'da
biri kiz di
geri erkek olmak üzere iki okulla 3 kilisenin oldugunu, kendisinin
1917'den sonra tekrar
Trabzon'a geldigini, Ermenilerin tehcir slrasinda direnmediklerini,
kafileyi 2 subay 20
jandarmanin sözde korudugunu, kafilenin ise 500 kisi oldugunu,
keserlerken görmedigi-
ni yalnlz cesetleri gördügünü mahkemede söyler. (**)
--
'''''KUVVETE DAYANAMAYAN ADALET ACİZ,ADALETE DAYANAMAYAN KUVVET ZALİMDİR.! PASCAL
--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Bu grubun hiç bir siyasi oluşum ,parti, vakıf, örgüt, dernek veya benzeri yapılanmalarla alakası yoktur.Aynı zamanda onlara uzaklığı veya yakınlığıda bulunmamaktadır...
Müslüman Anadolu İnsanının Tarafında yer alan Gerçek Vatanseverliği ilke edinmiş ,Anti Emperyalist HABER BİLGİ PAYLAŞIM STANDIDIR.."
*Grupta yayınlanan yorum ve yazılardan yazarları sorumludur.
-----------------------------------------------------------------....
"ANADOLU HABER GÜNLÜĞÜ" Haber Bilgi Paylaşım grubu.
Bu gruba posta göndermek için , mail atın : anadoluhaber@googlegroups.com
Bu gruba üyeliğinizi sonlandırmak için şu adrese e-posta gönderin: anadoluhaber-unsubscribe@googlegroups.com
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/anadoluhaber?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
0 yorum:
Yorum Gönder
Yorumlarınızda Kişilik haklarına saldırı,küfür ve benzeri ifadeleriniz yayınlanmamaktadır.Yorumları yazarken İsminizi belirtmeniz önemle duyurulur.