İnsan onuru hiçbir hapishanede Diyarbakır Askeri Cezaevi'nde olduğu kadar ayaklar altına alınmamıştır. O işkenceleri yapan askerlerin ortaya çıkmasını, yargılanmalarını istiyoruz. Kimdi o askerler? emirleri kimden alıyorlardı?
Son günlerde, Kürt açılımı meselesi içinde en ilgimi çeken Tarım Bakanı Mehdi Eker'in Diyarbakır Askeri Cezaevi'nin okula dönüştürüleceğini söylemesi ve ardından başlayan tartışma. Hasan Cemal “Biz gazeteciler 12 Eylül döneminde Diyarbakır Cezaevi'nde olanları daha iyi anlasaydık bu ülkede bazı şeyler değişirdi” demişti Neşe Düzel'le yaptığı bir röportajında. O lafı hiç unutmadım nedense. O lafın peşine takıldım ve o dönem cezaevinde kalmış birçok insanla sohbetler ettim.
Ne kadar dinlemeye alışsanız, ne kadar onlar zaman zaman gülerek dahi anlatsa olanları aklımızın alamayacağı işkenceler yapıldı Kürtlere orada. Medya hiçbir zaman bu vahşetle yüzleşmeye gönüllü olmadı. Ama şimdi zamanı geldi işte. O binayı okul yapmak istiyorlar. O cehennemden geçmiş olanlarsa oranın aynen kalmasını, müzeye dönüştürülmesini ve orada Kürtlere neler yapıldığını insanların öğrenmesini istiyor. İşte Mesut Baştürk de, o cezaevinde üç yıl yatmış onlardan biri sadece.
Diyarbakır Askeri Cezaevi'nde kaç yıl yattınız?
Üç yıl yattım...
Hangi yıllar arasında?
1983'ün başında girdim 1986'da çıktım. Diyarbakır cezaevine girdiğimde 29 yaşındaydım. İki çocuğum vardı. Şu kesin ki dünyanın hiçbir yerinde tutuklular Diyarbakır'da olduğu kadar aşağılanmamıştır. İnsan onuru ve şerefi hiçbir cezaevinde bu kadar ayaklar altına alınmamıştır. Ama ne yazık ki toplum bu yaşanılanlara duyarsız kaldı.
Dayak vaziyetine geç!
Tek kelime ile anlatmak isteseniz Diyarbakır Askeri Cezaevi'ni, ne derdiniz?
Orası bir cehennemdi ya...
Günlük hayat nasıldı orada?
Sabah altıda kalkardık. Altı yedi arası yerinde sayarak marş söyleme, ip gibi yan yana dizilirdik, 15 dakika sakal tıraşı, günlük bir bardak su hakkımız vardı, o suya sakal tıraşı olacaksın, içeceksin, tuvalete gideceksin. Yedide sabah kahvaltısı. Kahvaltıda genel olarak iki lokma ekmek, bir bardak çay, bir iki tane zeytin, bir parça peynir, bazen de bir tas çorbaydı. Tabii hiçbir zaman bunları yememize izin vermezlerdi. Saat tam dokuzda her gün tam dokuzda bir dakika bile değişmezdi havalandırmaya çıkılırdı.
9-12 arası sürekli yürüşüş marş söyleme. 50 tane marş ezberletmişlerdi. Ve sürekli dayak. Hep ayaktaydık. Öğle 12'de yemek verirlerdi. Bir mahkuma dört kaşık falan. Zaten hapishanede yemek hiç yoktu. Açlıkla işkence ediyorlardı. Bazen de fazla yemek vererek işkence ediyorlardı. Bitireceksin. 13.00'te tekrar havalandırma. Her türlü işkenceye orada devam. 19.00 yatış. Esas duruşta yatmak zorundasın. Yanlışlıkla bozdun, özel işkence görürdün.
Ne tür işkenceler yapılıyordu?
“Dayak vaziyetine geç” dendi mi avuçlarını açıyordun. Makata cop sokma... Çırılçıplak soyuyorlardı, eğilmemizi söylüyorlardı, makatlarımıza sigara sokup sigara iç komutu veriyorlardı. Çoğu zaman da bir tutukluya başka bir tutukluya cop sokması için işkence ediyorlardı. Yine çırılçıplak soyup erkeklik organından havaya kaldırırlardı. Psikolojik de çok işkence vardı. İnsan olduğunu unutmanı istiyordu.
Yılmaz Yalçıner 1980'de bir uçak kaçırma eylemi yaptığı için tutuklanıp Diyarbakır Cezaevi'nde konulmuştu. Yalçıner Guantanamo'dan daha dehşet verici olarak tanımladığı bu cezaevinde yaşadıklarıyla ilgili suskunluğunu ilk kez bozdu
Diyarbakır 5 No'lu Cezaevi ile ilgili anlatılanlan, kitaplar, röportajlar, belgeseller tüyler ürperten bir korku hikayesinin ayrıntılarını içeriyor: falaka, elektrik, aç bırakma, çıplak bekletme gibi eziyetlerin günlük hayatın parçası olması, lağımda tutma, dışkı yedirme, tecavüz, asıp germe gibi, bir kısmını burada yazamayacağımız, hayal gücünü zorlayan yöntemler
Kürt sorununda demokratik açılım tartışmalarıyla yıkılıp yerine okul yapılması gündeme gelen bu cezaevinde neler olup bittiğini burada kalmış iki eski tutukluya sorduk. Onlar ayrıntılara girmeyi tercih etmediler, belki de zorlandılar. Yine de yaşadıklarını bizimle paylaştılar
12 Eylül darbesinin hemen ardından bir uçak kaçırdınız. Amacınız neydi?
12 Eylül öncesi haftalık gazeteler çıkarıyorduk. Şura ve Tevhid her sayısı toplatılan gazetelerdi. Hakkımızda 163. maddeden açılan davaların haddi hesabı yoktu. Darbenin birinci ayında, artık gazetemizi çıkaramaz olmuştuk. Sürekli arama taramaların baskısı altındaydık. Hem rejimi protesto hem de bu karanlıktan kurtulmak için böyle bir teşebbüsümüz oldu. Başaramadık!
Gözaltına alındıktan sonra Diyarbakır Cezaevi'ne nasıl götürüldünüz?
Cezaevinde ne kadar kaldınız?
1982 yılının Aralık ayının 17'sine kadar... Yani 2 yıl, 2 ay...
KABUS PAYLAŞILMAZ Kİ
Bu sürede şahit olduğunuz veya yaşadığınız uygulamalar oldu mu?
Tek tek uygulamalar değildi ki yaşadıklarımız; sürekli yaşanan bir cehennemî zulümden söz ediyoruz. Yani 'şu gün şöyle bi'şi oldu, öbür gün de şöyle..' diye 'işkence uygulamaları' anlatmak, hani belki dinleyenin, okuyanın zihninde birkaç dehşet veren enstantanenin uyanmasına vesile olabilir. Yoksa o dakikaları geçmek bilmeyen günleri, ayları, yılları 'şunlara şahit oldum' diyerek anlatmak mümkün değildir. Yazanlar oldu. Ama ne kadarını yazsınlar ki.. Hepsi kifayetsiz!
Genelde 12 eylül süreci ve özel olarak bu cezaevi ile ilgili anlatılanları dinlemek bile insanları zorluyor.
Zorlanmakta haklısınız. Ben de anlatmakta, yazmakta zorlanıyorum.
Çıktıktan sonra yaşadıklarınızı yakınlarınızla paylaşabildiniz mi?
Bazı bazı... Kâbusu paylaşmak mümkün olamaz.
ERGENEKON'LA BAĞLANTILI
Konuştuğunuz insanların tepkileri nasıl oldu?
Anlatmakta nasıl zorlandığımı, 60'ımdan sonra bile gözyaşlarımı tutamadığımı görüp beni teselli ile susturduklarını biliyorum. Hiçbir zaman 10-15 dakikanın ötesine geçemedik bu yüzden.
Bu cezaevinde yaşananların Kürt meselesinin geldiği aşama üzerinde etkisi olduğu söyleniyor. Ne dersiniz?
Diyarbakır Cezaevi'nde çıkardıkları kontrol edemez hale geldiler. Bugün 'açılım'a karşı duran zihniyetin kapsama alanına bakın; o 'Ergenekon' denilen davanın kapsama alanı ile nasıl birebir örtüştüğünü görür irkilirsiniz.
Orada tanışıp daha sonra görüştüğünüz kimse var mı?
Elbette var. Olmaz mı...
VAHŞETTEN VAZGEÇMELİ
Buranın kapatılmasına ve okul yapılmasına ilişkin ne düşünüyorsunuz?
Tabii önce barış sağlanmalıdır. Önce geçmiş çirkin/vahşi zihniyetinden devlet vazgeçmeli; komplocularını, mühendislik heveslilerini bünyesinden arındırıp, özür dilemek asalet ve şefkatini göstermelidir. Türk ile Kürt'ün kardeşliğinden kimsenin kuşkusu yok.
Yeter ki, o mazlum halkın üzerinden zorbalığın çizmeleri çekilsin. Kürt veya Türk fidan gibi çocuklarımızın kanına ekmek doğrayan şovenizm son bulsun.
Ahmet Türk neler yaşadı ama bugün 'barış' diyor
(soldan sağa) Ömer Yorulmaz, Mehmet Gülcegün, adı bilinmeyen iki tutuklu, Yılmaz Yalçıner, Hacı Zeynel, Ahmet Türk. Yılmaz Yalçıner bu fotoğrafla ilgili şunları söylüyor:
“Bu fotoğraf 13. koğuş avlusunda çekildi. İşkence döneminin başlamasından az öncesine aittir.
En sağ başta günümüzün DTP Başkanı Sayın Ahmet Türk. Takım elbiseli, kravatlı şahsın arkasındaki benim. Bu fotoğrafta benim üç arkadaşım da görülüyor. Ayrıca kaçakçılarla 1 kilo çay alarak işbirliği yaptığı gerekçesiyle içeri tıkılan iki asker var. İçeride o iki asker meydancılık yapıp karnını doyurmaya çabasında koğuş bulaşıklarını yıkarken biri elektriğe çarpılıp can verdi.
Fotoğrafta o tarihte Ecevit'in Mardin İl Başkanı olan eski SHP'li devlet bakanlarından Mehmet Gülcegün de var. Sayın Ahmet Türk'le yaklaşık 2-3 ay aynı koğuşta kaldık. Bir daha da hiç bir birimizi görmedik ve görüşemedik. O koğuşta bir Türk askerinin (Kelesli Erdoğan Yahşi'nin) can çekişerek ölmesine çaresiz ıstıraplar, çırpınışlar içinde birlikte şahit olduk. Birlikte yüreğimizi göğsümüzden parçalayıp alıyorlarmış gibi bir şok yaşadık. Fakat Ahmet Türk'le karşılaşmam da benim için aynı ölçüde şoktu, diyebilirim. Asker gardiyan, koğuş mazgalından ana avrat söverek beni çağırdı. Kapıyı açtı. Koridora çıkardı. Az ileride birkaç kişi duruyordu. Yarı karanlık ortamda ilk anda ne olduğunu anlayamamıştım ama; 'Al lan!' dediler, yine sövgüyü eksik etmeden; '..Bu (..) Ahmet Türk bundan sonra bu koğuşta kalacak!' O zaman elinde bavul olan birinin sendeleyerek bana doğru adım attığını gördüm. Düştü düşecekti. Gayrı ihtiyari hamle yapıp tuttum... Koğuşa girdik. Adam çırılçıplaktı. Hiç ama hiçbir şey yoktu üzerinde. Ağzı burnu kan içindeydi. Yürüyecek mecali kalmamıştı. Zaten içeri girer girmez yere yığıldı. Hapishaneye girişinde onu milletvekili olduğu için daha bir hınçla ezmişlerdi. Bugün bu vahşeti yaşamış olan adam, acılarını içine gömüp 'barış' arayışı içinde ise; herkes ibret almalıdır diye düşünüyorum. Gerçek yurtseverlik budur. Bu kardeşane arayış karşılıksız bırakılmamalıdır.”
-Kürdüz dedikçe işkence gördük-
Hamit Kankılıç, 26 Haziran 1980'de, Siverek'te, 18 yaşında, sıkıyönetim koşullarında gözaltına alındı. 10 gün işkenceli sorgudan sonra, önce Devegeçidi askeri merkezine, ardından 1 No'lu ve son olarak ünlü 5 No'lu cezavine götürüldü.
Nasıl öğrendiniz 12 Eylül'ü?
YENİ MEVLUT'UN RÜTBESİ NE?
Hamit Kankılıç 18 yaşında girdiği cezaevinden 38 yaşında çıktı. Gezdiği hapishaneler arasında Diyarbakır 5 No'lu da vardı. Kankılıç burada kendilerine 'Kürt müsün, Türk müsün?' diye sorulduğunu, 'Kürdüm' dediklerinde işkenceye alındıklarını anlatıyo
Bu başka bir Mevlut mu?
Evet, çavuş diyorlar ama askerliğin süresi bellidir, bu Esat Oktay gidene kadar görev yaptı. Askerin düğmeleri ilikli olur, bunun yarı göğsüne kadar açık. Ast-üst ilişkisi yok. Devlet içinde, rütbesi görünürde düşük ama daha önemli görevleri olan insanlar olduğunu hissettik o zaman.
Sonra?
Sonra?
Orucunun 45'inci gününde Esat Oktay karşısında ayağa kalkılması dışında uygulamalardan vazgeçileceğine asker sözü verdi. İlk gün kantinden bir şeyler getirdiler. Sonra o söze uyulmadı. Bizi lağımları tıkanmış, insan pisliği kaplı bir hücreye koydular. Bir sürü marş öğretiliyor. Bir de Kenan Evren'in yazdığı Atatürk'ün İlkeleri kitabı. Biri okuyor, diğerleri tekrar ediyor. Hiç Türkçe bilmeyenler var. Birbiriyle konuşmak yasak, mazgaldan izliyorlar, konuşan falakaya. Esat Oktay 'Sizi öyle bir duruma getireceğim ki dışarı bıraktığımda çıkmak istemeyeceksiniz' diyordu.
Ölüm orucunda neler yaşadınız?
Beni tek başıma bir hücreye koydular. Su yok, bir ara idrarımı bile içmeyi düşündüm. 3-4 gün sonra arkadaşlarımın yanına koydular. Parmaklıkların dışına bidonlarla su koyuyorlar. Fareler içiyor, sivrisinekler yüzüyor. Kemal arkadaş vardı, önce gözlerini yitirmişti. 57'inci günde seslendik, ses vermedi. Çok sevip saydığım biriydi. Orucun ölümle sonuçlanacağını biliyorsun ama gerçeklikle karşılaşmak başka. Daha sonra başka arkadaşları da götürdüler böyle. Ben bir depresyon sürecine girdim, 1985'e kadar 2-3 yıl sürdü.
KALKANLI MIZRAKLI BASKIN
İçinize mi kapandınız?
O koridorlar insanın içindeki korkuları yansıtan, korkunç bir manzaraya dönüşmüş. Attığın her adım, aldığın her soluk bunu hatırlatıyor. Anlatmak kolay değil.
Sonra?
1983 ölüm orucundan sonra işkence durdu, 1984'te yine savaşa gider gibi, kalkanlarla, mızraklarla bastılar. Necmettin Büyükkaya öldürüldü. Yine oruç; 85'inci günde anlaşma sağlandı. Yavaş yavaş işkenceler durduruldu, havalandırmaya çıkmaya başladık. Gazeteler kesilmiş de olsa geliyordu. 1986'da ilk kez basın cezaevine girdi, Avrupa'dan heyetler geldi.
Oradan ne zaman çıktınız?
1988 şubatında Aydın'a sevk edildim.
Aydın'a geldiğinizde ne hissettiniz?
İlk geldim, hamamda yıkanacağımızı söylediler. Ailelerin ziyarete geldiğini, bayramlarda koğuşta açık görüş yapıldığını anlattı. Dedim bizimle kafa buluyorlar. Bursa'da yine bir açlık grevinin 22'inci gününde Esat Oktay Yıldıran'ın İstanbul'da vurulduğu haberini radyodan aldım.
MÜZEYLE İNSANLIK KAZANIR
Bütün bunlarla ilgili kin, intikam arzusu duyuyor musunuz?
Kendini yakanlar, asanlar oldu
İntiharlar da oldu değil mi?
Toplam kaç kişi öldü bu cezaevinde?
Net bir rakam söyleyemem. Resmi rakam 40 kişi. Ama 3-4 yılda binlerce insan girip çıkmış. Bazıları oraya düştüğünü bile gizliyor. AK Parti eski milletvekili Torun diyor ya, 'Diyarbakır'ın altında cesetler olabilir.' Kimse tam bilmiyor.
AYŞE DÜZKAN
0 yorum:
Yorum Gönder
Yorumlarınızda Kişilik haklarına saldırı,küfür ve benzeri ifadeleriniz yayınlanmamaktadır.Yorumları yazarken İsminizi belirtmeniz önemle duyurulur.