Ebubekir Sifil'den önemli uyarı!

Milli Gazete ve Rıhle Dergisi yazarlarından Dr. Ebubekir Sifil, ayak oyunlarıyla ayağımızın altındaki zeminin kaydırılmakta olduğunu söyledi.


Oynanan oyunların farkında olunmazsa tarihin bir kez daha ve korkunç bir biçimde tekerrür edeceği uyarısında bulunan Sifil, Mutezile, Haricilik ve Şia gibi Ehli Sünnet dışı mezheplerin "İslam'ın zenginliği" olarak görülmesini de "absürtlük" olarak değerlendirdi. Milli Gazete'deki son iki makalesinde Sünnet'in korunmuşluğu konusunu işleyen Dr. Ebubekir Sifil, "Bu din Sahabe'ye gereği gibi hem tebliğ hem de beyan edilmiş, onlar da Efendimiz (s.a.v)'den aldıklarını kendilerinden sonraki kuşağa aktarmışlardır" dedi...

İşte Sifil'in o iki yazısı...

Korunmuşluk açısından Sünnet Modern zamanlarda bilincimize musallat edilen virüslerden birisi de, Kur'an'ın korunacağının Allah Teala tarafından garanti edildiği, buna mukabil Sünnet'in ilahî korumanın dışında kaldığı iddiasıdır. Bu iddia ayağına yer edindiğinde kaçınılmaz olarak sadece Kur'an, 6 bin küsur ayetten ibaret bir metin olarak itimada şayan olacak, onun dışındaki her şey modern müslümanın şüphe oklarının hedefinde bulunacaktır.

Bilincimize bu virüsü musallat edenler, "uydurma hadis" diye bir vakıa bulunduğunu herkesin itiraf ettiğini, ancak "uydurma Kur'an" diye bir şeyin hiçbir zaman söz konusu olmadığını, olamayacağını kabul etmemizi isterler.

Evet, Kur'an'ın ilahî garanti altında olduğunda şüphe yok. Ancak bu gerçek iki noktada manipüle ediliyor:

1. Kur'an'ın korunmuşluğu, "Kur'an" adı altında birtakım metinlerin uydurulmadığı/uydurulmayacağı anlamına gelmez. Birkaç yıl önce "el-Furkânu'l-Hakk" isimli uydurma bir kitabın ABD'de peydahlanıp piyasaya sürüldüğü haberi hafızalarımızdaki tazeliğini henüz kaybetmiş değil. (Kur'an surelerine nazire tarzında kaleme alınmış sureler ve pasajlar ihtiva eden bu müzevver kitap, bekleneni vermemiş olacak ki, gündemden çabuk düştü!)

Daha önemlisi var: Hindistan'ın Bankipore şehrindeki Genel Şark Kütüphanesi'nde bulunan nüsha, tam anlamıyla bir "uydurma Kur'an"dır. Nüzul sırasına göre tertip edilmiş bulunan bu nüsha, sadece kimi ayetlerin içine serpiştirilmiş eklemelerle temayüz etmez; sonunda bulunan iki "sure" de onu farklı kılmaktadır. Bu "sure"lerden birisi, "Sûretu'n-Nûreyn" adını taşımaktadır. Kırk bir cümleden müteşekkil olan bu "sure", Efendimiz (s.a.v) ve Hz. Ali (r.a)'den bahsetmektedir. Diğeri ise Şii Hüseyin b. Muhammed Takî en-Nûrî et-Tabersî'ye ait Faslu'l-Hitâb fî İsbâti Tahrîfi Kitâbi Rabbi'l-Erbâb'da zikredilen Sûretu'l-Velâye'dir.1 (Bu "sure", Şah Veliyyullâh ed-Dihlevî'nin oğlu Şah Abdülazîz'in kaleme aldığı Muhtasaru't-Tuhfeti'l-İsnâaşeriyye isimli eserde de zikredilmiştir.)

Şu halde, nasıl ki "Kur'an" adı altında uydurulmuş birtakım metinlerin mevcudiyeti Kur'an'ın korunmuşluğuna gölge düşüremezse, "hadis" adı altında uydurulmuş birtakım metinlerin bulunması da bütün olarak Hadis sahasını itham altına sokmaya yetmez!

2. Kur'an'ın korunmuşluğu, ne dediği okuyana göre değişen 6 bin küsur cümlenin korunmuşluğu değildir. Bilakis Kur'an'ın korunmuşluğu, Kur'an'ın bizden ne istediği konusundaki netliğin de korunmuşluğu demektir. Yani Allah Teala Kur'an'ı göndermekle iman, ahlak, tefekkür, tasavvur ve amel olarak nasıl bir çizgi izlememiz gerektiğini biz kullarına iletmiştir. Eğer Kur'an'daki 6 bin küsur cümle muradullahın tecellisi için bu noktalarda yeterli olsaydı, "Kur'an'ın beyanı" gibi hayatî bir rolün Sünnet'e -yine bizzat Kur'an tarafından- verilmesinin hiçbir anlamı olmazdı!

Kur'an, Efendimiz (s.a.v)'e iki görev yüklemiştir: Tebliğ ve Beyan. Ve bize de ihtar etmiştir ki, Kur'an, Sünnet'in beyanına/açıklamasına ihtiyaç gösteren ayetler ihtiva etmektedir.

Öyleyse şunu söylemek zorundayız: Eğer Allah Teala'nın bizden ne istediğini Efendimiz (s.a.v)'in beyanı olmadan anlayamıyorsak, Kur'an'ın sadece "tebliğ"inin değil, aynı zamanda "beyan"ının da korunmuş olması gerekir! Aksi halde Kur'an'ın sadece "tebliğ"inin korunmuş olmasının pratik hiçbir anlamı olmayacaktır.

Pazartesi günü devam edelim.

Bütün bunlar şu noktayı açık bir şekilde önümüze koyuyor: Tarih içinde şu veya bu çevre tarafından şu veya bu gerekçeyle hadis uydurulmuş olmasından hareketle hadislerin tamamını "şüpheli" görmek ve töhmet altına sokmak, bir sonraki adımda Kur'an'ı da aynı töhmet tavrının hedefine koyacaktır.

Burada denebilir ki: "Sünnet başka, Hadis başkadır. Sünnet, Kur'an'ın beyana muhtaç ayetlerinin fiilî/amelî olarak tefsir edilmesiyle oluşur ve Ümmet tarafından nesilden nesile "amelî olarak" aktarılmıştır. Burada herhangi bir şüphe yoktur. Ancak hadisler "amelî" olarak değil, "kavlî" olarak nakledilmişler ve nakledilirken de unutmak, yanılmak, eksik ya da fazla nakletmek... gibi birtakım ravi tasarruflarına maruz kalmışlardır. Dolayısıyla Sünnet'in korunmuşluğundan söz edebiliriz, ama hadislerin korunmuşluğundan söz edemeyiz!

Bu yaklaşım ilk bakışta makul gibi görünmektedir. Ama birkaç noktada problemlidir:

A. Güvenilirliği, amelî olarak aktarılan namaz, oruç... gibi bazı temel ibadetlere indirgemek, dinin büyük bir kısmını bize aktaran hadisleri devre dışı bırakmak demektir. Bu da dinin büyük kısmının fiilen lağvedilmesi anlamına gelir.

B. Pek çok alanda "amelî rivayet" ile "kavlî rivayet"i birbirinden ayırmak mümkün değildir. Söz gelimi feraiz, alım-satım, nikâh-talak... ile ilgili rivayetler bu kapsamdadır. Hatta oruç, zekât gibi temel ibadetlerin de bu kapsamda olduğunu söylemek gerçeğin ifadesi olacaktır. Açıktır ki yüzyıllar boyunca Ümmet bunlar ve benzeri konularda "görerek" değil, "işiterek", yani "amelî" nakle değil, "kavlî" nakle dayanarak amel etmiştir.

C. Bu Ümmet'in ulemasının sıhhati üzerinde söz birliği ve gereğince amel ettiği rivayetler, güvenilirlik bakımından "amelî nakil"den aşağı değildir.

Şu halde hadisleri -hangi gerekçeyle olursa olsun- toptan zan ve töhmet altına alan herhangi bir yaklaşımın sahih bir din tasavvuru ile alakası kurulamaz!

Yazının başında zikrettiğim "sadece Kur'an metninin korunduğu" tezi de aslında havadadır. Zira Allah Teala Kur'an'ı gökten indirdiği melekler vasıtasıyla ya da bir başka şekilde korumuyor. Bu ümmetin hafızları ve hafgızası vasıtasıyla koruyor.

Öte yandan şunu da gözden kaçırmayalım: "metnin/delilin korunması", "muradın/medlulün korunması" anlamına gelmemektedir.

1) Geniş bilgi için bkz. Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Tarihi, I, 406 vd Korunmuşluk açısından Sünnet 2 Cumartesi günkü yazıyı "metnin/delilin" korunması, "mananın/medlulün" korunması anlamına gelmez diyerek bitirmiştik. Bu nokta üzerinden devam edelim: Cebrail (a.s), Efendimiz (s.a.v)'e bir tek din getirmiştir. Efendimiz (s.a.v) de bu dini Cebrail (a.s)'dan aldığı gibi ashabına aktarmıştır. Bir önceki yazıda altını çizdiğim gibi bu "aktarış"ın iki boyutu vardır: "Tebliğ" ve "beyan."

Bu din Sahabe'ye gereği gibi hem tebliğ hem de beyan edilmiş, onlar da Efendimiz (s.a.v)'den aldıklarını kendilerinden sonraki kuşağa aktarmışlardır. Sahabe kuşağı henüz hayattayken zuhur eden birtakım fırkalar, yeni ve farklı din telakkileri ile ortaya çıkmışlardır.

Bu noktaya dikkatinizi özellikle çekmek isterim. Bu fırkalar bu din telakkilerini Sahabe'den almamışlardır. "İ'tizal" kelimesinin ilk defa kim tarafından ve hangi bağlamda kullanıldığı konusunda Kelam Tarihi kitaplarında okuduğumuz nakillerden birisi şudur: el-Hasenu'l-Basrî'nin ilim meclisinde büyük günah işleyen kimsenin durumu tartışma konusu olmuş, talebelerinden Vâsıl b. Atâ, böyle kimselerin dinden çıkacağını, ancak küfre de girmeyeceğini, yani mü'min de kâfir de sayılmayacağını söylemiştir. el-Hasenu'l-Basrî'nin Sahabe'den devralınan din telakkisine uymadığı için reddettiği bu kabul neticesinde Vâsıl b. Atâ, onun meclisinden ayrılarak (i'tizal ederek) kendi halkasını oluşturmuştur.

Bu olay bize, sadece "i'tizal" kelimesinin kavramsal menşei hakkında bilgi vermekle kalmıyor; aynı zamanda "i'tizal"in "nev-zuhur" bir hareket olarak Sahabe'nin dünyasında yerinin bulunmadığını da anlatıyor.

Nitekim Tabakâtu'l-Mu'tezile yazarlarının, i'tizal anlayışını gerilere atfetme gayretinin, birkaç sahabî ismine ve zorlama yorumlara dayandığını açık bir şekilde görüyoruz. İlgili eserlerde Sahabe'nin ileri gelenlerine dayandırılan görüşler kısaca şöyledir: Hz. Ebû Bekr, Abdullah b. Mes'ûd gibi sahabîlerin, hakkında nass bulunmayan bazı konularda ictihad ederken, "Kendi görüşümle hükmediyorum; doğruysa Allah Teala'dan, yanlışsa benden ve şaytandandır" demeleri, Hz. Ömer'in, hırsızlık yaptıktan sonra "Allah'ın bana yazdığı kaderle hırsızlık yaptım" diyen birine, el kesme cezasının üstüne kırbaç vurdurması ve elinin kesilmesinin hırsızlık suçunun, kırbaçlanmasının ise Allah Teala'ya iftira etmesinin cezası olduğunu söylemesi, Hz. Osman'a ok atanların "Allah attı" iddiasına karşılık, "Yalan söylüyorsunuz, Allah atsaydı ok hedefini şaşırmazdı" demesi, Hz. Ali'nin Sıffin sonrası Şam'a gitmelerinin de gitmemelerinin de Allah'ın kaderiyle (takdiriyle) olduğunu söylemesi, Abdullah b. Ömer ve Abdullah b. Abbas'ın da bunlara benzer tarzda Cebriye'nin görüşlerini çağrıştıran iddiaları reddetmeleri...

Bu argümanların, bu sahabîlerin (Allah hepsinden razı olsun) Mu'tezile'nin ilk tabakası olarak zikredilmesi için kesinlikle yeterli ve tatmin edici olmadığı açıktır. Yine açıktır ki, "Zikredilen bu örnekler neden Mu'tezile'nin görüşlerine delildir de Ehl-i Sünnet inancına delil değildir?" sorusunun cevabı yoktur...

Bu zorlama yorumları bir yana bırakacak olursak, şu nokta gün gibi aşikârdır ki, Mu'tezile'ye karakterini veren "el-menzile beyne'l-menzileteyn" (büyük günah işleyenin mü'min de kâfir de olmayacağı, bu ikisi arasında bir yerde bulunacağı), Allah Teala'nın ahirette görülmesinin söz konusu olmayacağı, (özellikle bazı ilk mu'tezilîlerden sadır olan) şefaat, kabir azabı... gibi hususların inkârı noktasında Sahabe'den tek bir nakil bulmak dahi mümkün değildir.

Öyleyse i'tizal tavrının da, haricîliğin de, diğerlerinin de Sahabe'den devralınan İslam'dan kaynaklanmadığını söylemek gerçeğin ifadesi olacaktır. Bid'at fırkaların bu noktada Sahabe ile kendi aralarında kurduğu ilişki, "geçmişi kurgulamak"tan başka bir şey değildir.

Bu gerçek bizi kaçınılmaz olarak şu noktaya götürecektir: Bid'at fırkaların her biri Sünnet'le ve Sahabe nesli ile şu veya bu ölçüde/şekilde çatışma içindedir. Zira bid'at fırkalar ancak Sünnet ve Sahabe unsurlarını devre dışı bırakarak ya da istismar ederek bid'at görüşlerini savunma/terviç etme şansına sahip olabilmişlerdir.

Efendimiz (s.a.v) bu fırkaların savunduğu farklı din telakkilerinin hepsini Sahabe'ye aktarmış/öğretmiş olamayacağına göre, soru şudur: Efendimiz (s.a.v)'den Sahabe'ye (Allah hepsinden razı olsun) intikal eden din nerededir?

Mu'tezile'nin tasavvurundaki Allah ile Cebriye'ninki, Haricîler'in Sünnet tasavvuru ile Şia'nınki... birbirine uymadığına göre, Efendimiz (s.a.v)'den Sahabe'ye intikal eden İslam'ı nerede arayacağız? "Bunlar bizim zenginliğimizdir" absürtlüğüne prim vermeden hakikati nerede aramalıyız?

Kur'an'ın 6 bin küsur cümleden oluşan bir "metin" olarak korunmuşluğu bu probleme cevap teşkil etmediğine göre, ya ayağımızın altındaki zeminin hangi ayak oyunlarıyla kaydırılmakta olduğunu acilen fark edeceğiz, ya da tarih bir kere daha ve korkunç biçimde tekerrür edecek...